Cây hoa gạo – cây bóng mát truyền thống của người việt

Cứ vào hè, dọc những con đường lại ngập tràn màu đỏ rực rỡ của cây hoa gạo. Đã bao giờ bạn tìm hiểu xem tại sao loại cây này lại có tên là “Gạo” chưa? Tôi có thể chắc chắn một điều là nó chả có gì liên quan đến hạt thóc, hạt gạo chúng ta ăn hàng ngày cả. Trong dân gian ta có câu “Thần cậy đa, ma cậy gạo, cú, cáo cậy đề” bởi lẽ thế cây gạo mặc dù xuất hiện từ bắc vào nam, từ đồng bằng đến trung du, miền núi nhưng nó chỉ xuất hiện ở những nơi công cộng như đường phố, vỉa hè và rất hiếm khi xuất hiện trong vườn nhà. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu loại cây này nhé!

Cây hoa gạo là gì?

Cây gạo, còn có tên gọi khác là mộc miên hay hồng miên, anh hùng thụ (cây anh hùng), danh pháp khoa học hai phần là Bombax ceiba, tương tự như các loài cây khác trong chi Gạo ( Bombax ) . Trong một số hệ thống phân loại cũ, người ta đưa nó vào họ Gạo (Bombacaceae).

Cây Gạo là loài cây ở vùng nhiệt đới với thân cây cao và thẳng với lá rụng vào mùa đông. Các hoa đỏ với 5 cánh hoa mọc vào mùa xuân trước khi cây ra lá non. Quả nhỏ chứa các sợi tương tự như sợi bông. Thân cây có các gai để ngăn cản sự tấn công của động vật. Mặc dù bề ngoài thì thân cây có vẻ tốt cho mục đích khai thác gỗ, nhưng gỗ của nó quá mềm để có thể sử dụng vào những việc như vậy.

Cây hoa gạo này có nguồn gốc từ đất nước Ấn Độ. Hiện nay, cây được trồng nhiều và phổ biến ở Malaysia, Trung Quốc. Cây phổ biến chủ yếu ở làng mạc nên nhiều người biết đến. Sắc đỏ rực của hoa cũng giúp mang lại không gian rực rỡ hơn.

Cây hoa gạo là một loại cây được phân bố rộng rãi ở đông nma Châu Á và những vùng cận nhiệt đới Trung Hoa. Còn ở Việt Nam cây được phân bố từ miền núi cho tới đồng bằng. Cây có hoa màu đỏ đặc biệt khi hoa nở rộ lá cây sẽ rụng hết, trông cây hoa gạo lúc này như một đốm lửa bập bùng giữa một khoảng không trung.

Đặc điểm của cây hoa gạo

Cây hoa gạo thuộc lại cây thân gỗ, thẳng có chiều cao từ 15-20m. Cành cây mọc ngang nên cho tán lá rộng, vỏ cây màu nâu và có gai. Lá cây có hình kép chân vịt, cây thường rụng lá vào mùa khô. Lá cây có màu xanh thẫm.

Hoa của cây gạo có màu đỏ rực rỡ, bông hoa kích thước lớn mỗi bông gồm 5 cánh hoa xòe rộng. Cánh hoa dày và to. Hoa nở vào cuối mùa xuân đầu hạ vừa mang ý nghĩa báo hiệu mùa hè sắp sang vừa mang lại chút ấm áp cho những ngày rét cuối xuân.
Sau khi hoa tàn quả xuất hiện, những quả gạo mang theo bông, sợi nhỏ, mềm, êm. Loại bông gạo này ta có thể sử dụng để làm gối, chăn rất tốt và mát. An toàn cho người sử dụng.

Ở Việt Nam, Gạo được các nhà thực vật học ghi nhận phân bố khắp nơi, nhiều nhất là các vùng nông thôn kể cả ở đồng bằng lên tới miến núi. Do cho hoa đẹp, đỏ sặc sỡ, cánh hoa lớn, hoa nở rộ khi cây trút lá trơ cành vào mùa khô, khiến toàn cây nhuốm một màu đỏ chói, như một đóm lửa sưởi ấm cho cái rét lộc đầu mùa xuân đây đó, gây ấn tượng mạnh cho người nhìn, nên nó đã được một số tỉnh thành chọn làm cây cảnh quan đô thị.

Là một loài cây gỗ trung bình, cao 15 – 20 m, có cành mọc ngang, toàn thân và cành đều có gai, mang những lá kép chân vịt 5 lá chét, rụng lá mùa khô, cây Gạo được chọn trồng ở công viên, đền chùa và một vài thắng cảnh có công trình văn hóa tâm linh. Ai yếu bóng vía lại thuộc nằm lòng câu thành ngữ đã nêu trên, mà đi qua gốc Gạo vào đêm, đúng lúc những hoa Gạo lìa cành rơi đồm độp trên mái tôn, mái ngói hay trên đám lá khô bên vệ đường, có lẽ không khỏi thót tim, cứ tưởng mình đang bị ma trêu chọc.

Tác dụng của cây hoa gạo

Hiện nay cây hoa gạo được trồng nhiều ở công viên, đường phố, vỉa hè hay những công trình tâm linh như đền, chùa, đình…
Tán cây gạo rộng, khi hoa tàn hay khi hoa chưa nở lá cây đan xen vào nhau tạo bóng mát.

Trong đông y, cây hoa gạo còn được sử dụng nhiều nữa, vỏ cây gạo cây, tính bình nên có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp. Hoa gạo có tính ngọt, mát có tác dụng trị tiết tả, thanh nhiệt, giải độc, nó còn được dùng để ướp trà. Không những thế rễ và lá của cây gạo cũng có thể dùng làm thuốc chữa trị nữa nhé.

Có những gốc hoa gạo trồng lâu năm, đường kính có thể lên tới 50-100cm, kích thước lớn như vậy nhiều người nghĩ nếu dùng để lấy gỗ rất tốt nhưng không phải nhé, gỗ cây gạo khá mềm nên việc sử dụng làm những đồ vật bằng gỗ không hề hiệu quả.

Ý nghĩa của hoa gạo:

Hoa gạo mang ý nghĩa về tình yêu đầy cảm xúc mạnh mẽ. Một tình yêu thủy chung đầy kiên định của cặp đôi yêu nhau. Màu đỏ rực của hoa được tương truyền từ người con gái hóa thân thành, cho người yêu nhìn thấy cô ấy luôn rực rỡ.

Bên cạnh đó, mỗi lần nhìn thấy hoa Gạo nhiều người có một nỗi niềm kỳ lạ về tuổi thơ, về quê hương của mình. Cây hoa toát lên vẻ đẹp mộc mạc, chân thành của người miền quên, luôn hiền lành, cam chịu.

Trong phong thủy, cây còn thể hiện ý nghĩa về việc giam giữ tà ma, không cho quấy nhiễu dân làng. Vì vậy, cây hoa này như một vị thần canh giữ sự yên ổn, bình dị ở làng quê.

Ngoài ra, cây hoa gạo còn được biết đến là có khả năng cung cấp nguyên liệu chữa bệnh rất tốt. Với các loại bệnh như phế quản, nôn ra máu, nhiều đờm, viêm loét dạ dày, lỵ, sốt… đều có thể sử dụng nguyên liệu từ cây Gạo để chữa trị.

Cách trồng và chăm sóc cây hoa gạo

Cây hoa gạo được trồng chủ yếu ở những nơi công cộng bởi thế nên việc chăm sóc nó không hề khó khăn nhé.
Lúc mới trồng cây đất trồng cần tơi xốp, thoát nước tốt và có nhiều chất dinh dưỡng, khi cây trưởng thành gần như ta không cần phải chăm sóc nó nhiều nữa, rễ cây hoa gạo thuộc loại rễ cọc có thể đâm sâu vào lòng đất tự hút chất dinh dưỡng nuôi cây. Nên nhớ lúc mới trồng ta cần rào cây cẩn thận phòng tránh những tác động bên ngoài gây hư hại cho cây.

Nếu thời tiết nắng nhiều hay không hạn ta cũng cần tưới nước cho cây ngày 1-2 lần. Còn nếu trời mát, mưa nhiều, ẩm ướt thì không cần thiết phải tưới nước quá nhiều nhé.

Video Đẹp như hoa gạo tháng Ba

Kết.

Trên đây, Báo khuyến Nông đã chia sẻ với các bạn một số thông tin về đặc điểm, công dụng,  cách trồng và chăm sóc cây hoa gạo. Hi vọng rằng bài viết trên đây sẽ chia sẻ cho các bạn những thông tin bổ ích nhé!