Từ xưa người nuôi ong đã tận dụng các bộng cây rỗng đễ nuôi ong, sau đó chuyển sang loại thùng ong bằng đõ ong, rồi phát triển lên kiểu thùng nuôi ong nâng cấp. Qua hàng trăm năm, loại thùng ong nâng cấp cho thấy rõ ràng tính hiệu quả và củng như là tiện lợi so với người nuôi ong.
Hình 1. Thùng nuôi ong nâng cấp mẫu tùng hóa
Thùng ong nâng cấp có nguồn gốc từ Trung Quốc và với tên gọi là Thùng ong Tùng hóa. Kiểu thùng Tùng hóa này hiện tại đang được sử dụng thông dụng và rộng rãi để nuôi giống ong nội địa tại Việt Nam và cho kết quả rất hoàn hảo mà khó có mẫu thùng nuôi ong nội nào thích hợp với dấu hiệu sống của ong nội như loại thùng Tùng hóa này.
Cấu Tạo Thùng Ong Nội Chuẩn, Dụng Cụ Cần Thiết Để Nuôi Ong
Trong một thùng nuôi ong nâng cấp kiểu tùng hóa thông dụng nhất hiện tại bao gồm các thành phần chính như. Thân thùng, nắp thùng, khung cầu ong và ván ngăn.
7 Yêu Cầu Kỹ Thuật Làm Thùng Nuôi Ong Nội Tiêu Chuẩn
1. Gỗ đóng thùng ong
Gỗ dùng để làm thùng ong không được vênh nứt, có thể thoát ẩm và chịu được mưa nắng. Gỗ nhẹ để dễ di chuyển. Tốt nhất là dùng gỗ thông, dổi, mít, gỗ dừa, gỗ gạo. Độ dày của gỗ phải ít nhất là 1.5 – 2cm, để có thể giữ được nhiệt độ và độ ẩm bên trong thùng nuôi ong.(1) (2) (3) (4) (5)
2. Thùng nuôi ong nội phải thích hợp với ong nội
Ong nội hoang dã thường làm tổ trong các bộng cây, hốc cây kín đáo, hoặc trong các đõ nuôi ong kín và tối, vậy thùng nuôi ong nội phải thích hợp với dấu hiệu sống của loài ong nội là, kín đáo, tránh được gió và ánh sáng, đồng thời chống được nóng vào mùa hè và rét vào mùa đông.(1) (2) (3) (4) (5)
3. Kích thước thùng ong
Thùng ong quá lớn đàn ong sẽ khó điều hòa nhiệt độ và độ ẩm trong tổ và một điều nữa là ong nội luôn luôn tụ đàn theo hình cầu với thế đàn nhỏ. Nếu dùng cầu ong với kich thước 48.5cm ong tụ đàn theo chiều dài, nhiều khi ong bỏ cả hai đầu bánh tổ. Nếu thùng ong quá nhỏ thì đàn ong eo hẹp dẫn theo việc đàn ong hay chia đàn và phát triển kém, năng suất khai thác sản phẩm sa sút.(2) (3) (4) (5)
4. Thuận tiện cho người nuôi ong
Phải thuận tiện cho người nuôi có thể quản lý, xác minh, cho ăn, thu sản phẩm và di chuyển đàn ong.(3) (4) (5)
Hình 2. Thùng nuôi ong phải thuận tiện cho người nuôi ong dễ xác minh và thao tác
5. Dễ làm, rẻ tiền và bền
Kiểu thùng ong phải đơn giản, dễ đóng nhất là hình chữ nhật, ai củng có thể làm được và nhất là ngân sách làm 1 thùng nuôi ong nội phải rẻ hết mức có thể và phải sử dụng được ít nhất từ 2 đến 3 năm.(3) (4) (5)
6. Sơn màu
Về sơn màu cho thùng nuôi ong là không thiết yếu lắm. Nếu có thể sơn, bạn có thể sơn các màu sắc như sau: Xanh, trắng, vàng, lục,… Với 2 mục đích.(2) (3) (4) (5)
a. Ong dễ nhận thấy đâu là tổ của mình. Các màu mà mắt ong có thể phân biệt rõ nhất Xem thêm.
b. Tăng độ bền cho thùng ong và đương đầu với thời tiết bên ngoài.
7. Chuẩn một kích thước duy nhất
Kích thước thùng phải đúng theo khuôn mẫu đề ra để nhằm 3 mục đích sau.(1) (4) (5)
a. Thuận tiện cho người nuôi
khi phải chuyển cầu ong từ thùng nuôi này sang thùng nuôi khác mà không gặp một trở ngại nào.
b Dễ dàng trao đổi và mua bán ong giống và thùng ong
Với những người nuôi ong các tỉnh khác với nhau khi cùng một kích thước thùng nuôi ong.
c. Thích hợp với thùng quay mật của nhà sản xuất
Các doanh nghiệp làm thùng quay mật ong nội với một kích thước theo khung cầu ong nội tiêu chuẩn, nếu thùng ong tất cả chúng ta khác kích thước chuẩn, dẫn theo khung cầu củng không đúng với kích thước tiêu chuẩn của nó, khi muốn quay mật bạn phải tự làm lấy thùng quay mật với kích thước riêng cho thùng ong nội nhà mình, vì trên thị trường chẳng ai bán thùng quay mật cho ong nội với kích thước của bạn cả. Lúc này bạn sẻ bị bỏ rơi lại trong cuộc chơi chỉ còn một mình bạn.
d. Để khung cầu vừa vặn với tầng nền ong nội
Vì doanh nghiệp chỉ sản xuất tầng nền ong nội với 1 kích thước duy nhất, nếu thùng ong của tất cả chúng ta không đúng tiêu chuẩn thì dẫn theo cầu ong rộng quá, thì chân tầng không thích hợp, còn nếu ngắn hơn thì phải cắt bỏ tầng nền thì rất phí và tốn kém. Vì vậy kích thước của thùng ong nội địa phải đúng với khung cầu ong nội tiêu chuẩn.
Cách Làm Cầu Ong Mật, Kích Thước Của Thùng Nuôi Ong
Để đóng được một thùng nuôi ong nội, các thợ làm thùng ong bắt nguồn từ kích thước của khung cầu ong nội để suy ra kích thước của thùng on nội, vậy kích thước của khung cầu ong nội tiêu chuẩn thông dụng nhất Việt Nam và quốc tế hiện tại có kích thước như vậy nào? Xem hình dưới.(1) (2) (3) (4) (5)
Hình 3. Kích thước cụ thể khung cầu nuôi ong nội chuẩn và thông dụng nhất hiện tại.
Để biết cụ thể hơn về thông tin khung cầu được làm ra như vậy nào, củng như tác dụng và hiệu quả của nó trong nghề nuôi ong lấy mật ra sao, bạn có thể xem thêm tại đây
Kỹ Thuật Đóng Thùng Nuôi Ong Nội Tiêu Chuẩn
Vậy tất cả chúng ta đã có kích thước của khung cầu, hiện tại từ kích thước khung cầu, ta sẻ suy ra kích thước các phòng ban của 1 thùng nuôi ong nội địa sao cho thích hợp với khung cầu và số lượng khung cầu ong đặt bên trong thùng, như nắp thùng phải hở lên 1cm từ mặt khung cầu, và đáy thùng cách xà dưới của khung cầu ít nhất 5cm để chứa máng cho ong ăn khi thiết yếu v.v. Cụ thể.
Kích Thước Thân Thùng Ong Nội, Mẫu Thùng Tùng Hóa
Kích thước chuẩn nhất của thùng nuôi ong nội thông dụng hiện tại là thùng ong nội có thể chứa 6 đến 7 cầu ong và 1 ván ngăn. Được Ong dú JiChi tổng hợp từ nhiều nguồn tài liệu kèm kinh nghiệm nuôi ong thực tiễn và biên soạn lại, có kích thước cụ thể như hình dưới.(2) (3) (4) (5)
Hình 4. Cụ thể thân thùng ong nội tiêu chuẩn nhất.
Cấu Tạo Bên Trong Thùng Nuôi Ong Nội
Hình 5. Kích thước hai thanh gác khung cầu
Với hai thanh gác các khung cầu ong bên trong thùng nuôi ong nội có kích thước chuẩn như hình trên. Nếu người mới nuôi ong đóng đúng kỹ thuật chổ này, khi đặt các cầu ong nội vào nó sẻ bằng mép thành thùng luôn. Và vận tải đi xa chỉ cần kéo một sợi dây thép ngang qua đè toàn bộ các cầu ong lại, tránh trường hợp khi di chuyển các khung cầu ong bung lên và rơi xuống đáy thùng nuôi và kẹt chết ong chúa (Hình 6).(2) (3) (4) (5)
Hình 6. Hai cộng dây thép cố định các khung cầu chắc rằng trong khi di chuyển
Đóng Đáy Thùng Nuôi Ong Thông Minh
Khi đóng đáy thùng ong, người đóng cần Note không nên dùng một tấm gỗ liền để đóng đáy, mà hãy cưa chúng ra thành nhiều mãnh, từ 2 đến 3 mãnh gỗ và xếp chúng nằm ngang lại và đóng đinh xéo qua và chéo lại với nhau (như hình 6 và 7). Vì thùng ong đặt ở ngoài trời, thời tiết nóng, lạnh sẻ làm cho gỗ nở ra và co lại, và nếu tất cả chúng ta để một miếng gỗ liền và làm đáy thùng thì rất dễ bị bung lên hoặc vênh sau vài đợt mưa và nắng làm thùng sẻ dễ hư hỏng hơn.(4) (5)
Hình 7. Đáy thùng ong đóng bằng cách ghép các mãnh gỗ lại với nhau.
Với việc tất cả chúng ta chia nhỏ đáy thùng ra nhiều miếng gỗ và ráp lại với nhau, chúng sẻ hạn chế tối đa việc giản nở của gỗ khi gặp thời tiết khắc nghiệt và tăng độ bền của thùng ong đáng kể hơn là việc tất cả chúng ta để nguyên miếng gỗ mà đóng.
>>> Nếu bạn không thể tự làm, có thể mua ngay thùng nuôi ong thông minh có đủ các loại tại đây
Việc đóng đinh xiêng và chéo với nhau, củng nhằm mục đích này, để gỗ co giản và giữ chắc thùng hơn là tất cả chúng ta cứ kê búa vào và đóng thẳng đinh xuống, khi gỗ nở ra rất dễ bị bung đinh lên. Hình dưới.
Hình 8. Mô tả cách đóng đinh xiêng qua 2 miếng gỗ.
Nắp Thùng Nuôi Ong Cải Tiến Từ Mẫu Thùng Tùng Hóa
Hình 9. Cụ thể nắp thùng nuôi ong mật nội và đai thùng ong.
Nắp thùng ong nội phải vuông vức và kín đáo, nhưng bên trong khi đậy lại phải hở ít nhất từ 1cm đến 5cm từ mặt khung cầu lên thành nắp, với 2 mục đích.(2) (3) (4) (5)
1. Nắp thùng hở lên 1cm
Để khỏi kẹt chết ong khi đậy nắp lại, việc đè chết ong sẻ làm ong chở nên hung tàn hơn trong lúc xác minh đàn ong và củng có thể đè chết chúa nếu chúa bò lên trên đầu xà cầu.
2. Nắp Thùng ong hở lên 5cm
Khoảng cách hở 5cm của nắp thùng là để tiện cho việc để máng uống nước cho ong và cho ong ăn khi thiết yếu, nếu không thích để ở dưới đáy thùng.
Nhưng với kích thước như trên hình, thì sẻ chừa cho bạn khoảng 1cm từ thành nắp đến thanh xà cầu, với kích thước này bạn sẻ để khay thức ăn của ong ở phía dưới đáy thùng.
Chi Tiết Cửa Ra Vào Và Lỗ Thông Gió Thùng Ong Hiện Đại
A. Cửa Tổ của thùng nuôi ong nội
Hình 10. Thiết kế cửa ra vào của thùng nuôi ong nội
Yêu cầu kỹ thuật của cửa ra vào là ong thợ ra vô dễ dàng, ong đực và ong chúa có thể ra được. Nhưng các thiên địch của ong như thằn lằn, ngài đêm, bướm, ong vò vẽ v.v. không vào được. Vì thế chiều cao của cửa tổ rất trọng yếu. Chiều cao hợp lý và chuẩn nhất cho một thùng nuôi ong nội là từ 6mm – 8mm, chiều dài 4cm.(4) (5)
1. Cửa tổ thùng ong nội quá nhỏ và hẹp
Nếu của tổ thùng ong nội quá nhỏ và hẹp thì ong thợ đi làm mang phấn và mật về tấp nập sẻ ra vào khó khăn và bị ùn tắc “giao thông” ngay trước cửa tổ và làm tác động đến năng suất mật ong và phấn hoa trong tổ ong.
2. Cửa tổ thùng nuôi ong quá lớn và rộng
Nếu cửa tổ quá lớn và rộng, ong sẻ khó giữ được nhiệt độ trong tổ vào mùa đông khi gió lùa vào, hoặc là dễ bị kẻ thù tự nhiên của ong tấn công vào tổ khi cửa tổ quá rộng lượng ong canh gác thưa rất dễ bị xâm chiếm tổ.
Cần phải tuân thủ đúng kích thước của mẫu thùng tùng hóa tiêu chuẩn đang được ứng dụng nhiều nhất như kích thước hình trên.
B. Cửa sổ thông gió của thùng ong
Hình 11. Ba mẫu cửa thông gió thông dụng. 1. Bằng lưới muỗi; 2. Bằng lưỡi cắt gỗ; 3. Bằng mũi khoan gỗ.
Ở trên là ba ý tưởng để bạn có thể làm cửa sổ thông gió cho thùng nuôi ong nội của mình mà bạn có thể tham khảo. Còn kích thước thì tùy vào ý định và sở thích của bạn. Nhưng chúng tôi có thể đề xuất kích thước mẫu như sau. Cao: 10cm x rộng 15cm bịt kín bằng lưới mắt muỗi ở phía bên trong thùng ong và phải có nắp đậy lại để có thể điều chỉnh nhiệt độ bên trong thùng ong vào ngày quá lạnh hoặc rét.(4) (5)
1. Tính năng của cửa thông gió thùng ong
Cửa sổ thông gió ở thùng nuôi ong nội có tính năng giúp cho thùng ong thoáng mát vào mùa hè, giải nhiệt khi phải di chuyển ong đi xa để đánh mật.(2) (3) (4) (5)
Tuy ong nội ít ai duy chuyển xa để thu mật ong, nhưng di chuyển từ 6 tiếng đến 8 tiếng thì hiện tại những người nuôi ong nội đang thực hiện điều này rất thường xuyên khi mà nguồn mật địa phương ngày càng hết sạch. Vì vậy một cửa sổ thông gió là rất thiết yếu cho những lúc này.(2) (3) (4) (5)
2. Kích thước của cửa sổ thông gió
Kích thước chuẩn cho cửa sổ thông gió ở thùng nuôi ong nội như hình 11.(2) (3) (4) (5)
Hình 12. Kích thước cửa thông gió của thùng ong
Nếu bạn không thích kích thước cửa thông gió như trên, bạn củng có thể làm với kích thước khác, nhưng phải đảm nói rằng nó giải quyết được các yêu cầu kỹ thuật của một thùng nuôi ong nội và cửa sổ thông gió thùng ong phải thực hiện được tính năng thông gió và thoáng khí của nó như trên.
––––••––––
Các Bài Viết Khác Dành Cho Người Quan Tâm Đến Những Chú Ong
––––••––––
Như vậy chúng tôi đã trình bày cực kỳ cụ thể cách đóng một thùng nuôi ong nội chuẩn và được dùng thông dụng nhất hiện tại bằng hình ảnh để người mới tìm hiểu về nghề nuôi ong lấy mật theo mô hình hộ gia đình có thể tự làm cho mình một thùng ong tiêu chuẩn để đàn ong của mình của thể phát triển tốt nhất.
––––••––––
Nguồn Tài Liệu Tham Khảo
(1) Kỹ thuật nuôi ong mật theo hộ gia đình – Tác Giả. Việt Chương
(2) Kỹ thuật nuôi ong – Kỹ Sư Ngô Đắc Thắng.
(3) Thực hành nuôi ong trong nông hộ – Nguyễn Văn Thanh
(4) Các tài liệu nhỏ tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau
(5) Kinh nghiệm thực tiễn của những người nuôi ong nội chuyên nghiệp tại Việt Nam chia sẻ
Chúng tôi xin chân tình cảm ơn những cô, chú, bác, anh, chị, bạn thân, đồng nghiệp đã phân phối thông tin, tài liệu để Ong dú JiChi có thể thực hiện tổng hợp và chia sẻ đến mọi người, trong quá trình tổng hợp không thể tránh khỏi những thiếu xót, kính mong được sự phản hồi, ủng hộ và xây dựng từ phía người đọc. Mọi người có thể comment trực tiếp bên dưới hoặc liên hệ với chúng tôi tại đây.
JiChi Cảm ơn!
