Kiến Thức Chung

Vụ tiêu hủy gián đất: Có chăng sự nhầm lẫn?

Vụ tiêu hủy gián đất: Có chăng sự nhầm lẫn?

Hoàng Xuân

Ngay tại TPHCM, dân chơi chim, cá cảnh vẫn nuôi, bán giống và chỉ nhau cách nuôi gián đất để làm thức ăn cho chim, cá. Ảnh Uyên Viễn

(TBKTSG) – Diễn tiến vụ xử lý con gián đất vừa qua cho thấy sự lúng túng của các đơn vị tính năng đồng thời bộc lộ sự lạc hậu trong các quy định pháp luật hiện hành. Điểm thiếu này nếu không bổ sung kịp thời sẽ dẫn theo nhiều tình huống oan uổng và thiệt hại cho nông dân.

Pháp luật không quy định

Theo điều 23 Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội số 16/2004/PL-UBTVQH11 ngày 24-3-2004 về giống vật nuôi, “Tổ chức, cá nhân chỉ được nhập khẩu giống vật nuôi có trong Danh mục giống vật nuôi được phép sản xuất, kinh doanh”. Khoản 2 điều này quy định: “Tổ chức, cá nhân nhập khẩu giống vật nuôi chưa có trong Danh mục giống vật nuôi (…)  hoặc trong các trường hợp đặc biệt khác phải được Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ trưởng Bộ Thủy sản cho phép”.

Nhưng pháp lệnh đã đặt con gián đất ra ngoài vòng quy định. Theo điều 3 của pháp lệnh, về giải thích từ ngữ: Trong pháp lệnh này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau: (…) Giống vật nuôi bao gồm các giống gia súc, gia cầm, ong, tằm, động vật thủy sản (…)”.

Như vậy con gián đất, hay dế, hay bọ cạp, con sâu gạo, trùn chỉ… và một số côn trùng khác đang được nuôi kinh doanh trong dân chưa hề được nhắc tới trong pháp lệnh này. Có thể ở thời điểm biên soạn, những người làm luật chưa dự trữ đến lúc người dân sẽ nhân nuôi thương phẩm các loại côn trùng nói trên.

Trong các danh sách bổ sung giống vật nuôi sau đó người viết cũng chưa tìm thấy văn bản nào nhắc đến tên các loài côn trùng và sinh vật nói trên, dù chúng đã và đang được nuôi khá rộng rãi trong dân.

Xem Thêm :   Gợi ý các loại cây cảnh dễ trồng trong nhà

Xem Thêm :  Tháng 7 nên đi du lịch ở đâu? BỎ TÚI 20 địa điểm đẹp và nổi tiếng sau

Vậy mà, trước thực tiễn “gián Trung Quốc nhập về Việt Nam” (!) được nhiều báo lên tiếng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) lại tỏ ra lúng túng. Theo phản ánh trên tạp chí, bộ phải mất một thời gian mới ra được văn bản hành chính gửi xuống sở yêu cầu xử lý.

Tuy nhiên, con gián đất có phải là loài động vật ngoại lai xâm hại hoặc có rủi ro xâm hại hay không?

Gián đất không có tên trong danh sách loài ngoại lai xâm hại

Diễn tiến vụ việc

Giữa tháng 8 năm ngoái, ông Nguyễn Đình Nguyên và ông Phạm Văn Hùng ở huyện Lương Tài, Bắc Ninh xin nuôi gián đất (thổ miết trùng) và được Sở Plan và Đầu tư tỉnh Bắc Ninh phê duyệt. Sau đó, gia đình ông đã mua gián đất từ Trung Quốc về nuôi, được Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh xác minh và chấp thuận cho nuôi thực nghiệm từ khi trong trứng tới khi thu hoạch. Đến giữa tháng 3 năm nay, sau khoảng thời gian có “lệnh” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu xử lý vi phạm tự ý nhập khẩu và nhân nuôi gián đất, sở đã đề xuất UBND tỉnh Bắc Ninh sai bảo tiêu hủy số gián đất này ngay lúc đó. Hai nguyên nhân được mang ra để yêu nhà xí hủy gián đất là vì chúng là sinh vật ngoại lai và chưa được phê duyệt.

Đến 20-3, toàn bộ số gián đất nuôi trong nhà các hộ trên đã được đốt bỏ “không sót một con”. 

Ông Nguyên cho biết ông đang xúc tiến kiện Sở Plan và Đầu tư Bắc Ninh đòi bồi thường số vốn gần 2 tỉ đồng mà ông đã đầu tư để nuôi gián đất (gồm cả chuồng trại).

Theo giải thích tại khoản 19 điều 3 Luật Phong phú sinh học số 20/2008/QH12, loài ngoại lai xâm hại được hiểu là các loài sinh vật lấn chiếm nơi sinh sống hoặc gây hại so với các loài sinh vật địa phương, làm mất thăng bằng sinh thái tại nơi chúng xuất hiện và phát triển. Do đó, chúng thuộc đối tượng bị cấm nhập khẩu và phát triển.

Xem Thêm :   Mồi câu cá trê hồ

Xem Thêm :  Cám Cá Koi KoiKing Lớn Nhanh

Tuy nhiên, việc tổng kết một loài là sinh vật ngoại lai xâm hại đòi hỏi phải có kết quả khảo nghiệm của đơn vị tính năng (theo Pháp lệnh giống vật nuôi đã dẫn cũng như Luật Phong phú sinh học đang đề cập).

Trong khi đó, PGS.TS. Trương Xuân Lam, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam) cũng thừa nhận chưa có trong tay con gián đất nào để tìm hiểu và khảo nghiệm.
Thực tiễn ở VN, gián đất được nuôi thông dụng.

Theo nhiều tài liệu về Đông y Việt Nam, con gián đất còn có nhiều tên khác như địa miết, thổ miết trùng, bá kỵ trùng. Thầy thuốc Đông y cho biết chúng dễ dàng bắt gặp ở những căn nhà tre, gỗ cũ bỏ hoang, dưới chân tủ bàn nơi ẩm tối, có nhiều nơi ở VN và các nước khác vùng khí hậu nhiệt đới. Trong một số thang thuốc Đông y hay có con thổ miết trùng này.

Chúng tôi cũng nhiều lần bắt gặp con này sống nhiều dưới lớp đất ẩm trong vườn nhà, nhiều khi đào đất lên được cả ổ, gà rất thích ăn. Kinh nghiệm dân gian này chưa được tìm hiểu và tổng kết, nhưng đã cho thấy con gián đất là loài đã sống từ lâu trên nhiều vùng ở VN và chưa thấy có hiện tượng lấn chiếm nơi sinh sống hoặc có hại cho các loài sinh vật địa phương nào được đơn vị tính năng hay đơn vị quản lý nhà nước nhắc nhở.

Có sự nhầm lẫn giữa gián đất và gián nhà

Vì sao, vụ nuôi gián đất ở một số nơi còn chưa rõ về kết quả tìm hiểu khoa học lẫn quy định pháp lý lại bị đem ra xử kiên quyết và nhanh chóng như vừa qua?

Khi lần lại thông tin trên tạp chí, người viết nhận thấy đã có sự nhầm lẫn hết sức tai hại giữa con gián đất và con gián nhà.

Xem Thêm :   Quả lê ki ma với tác dụng của quả lê ki ma và cách dùng hiệu quả là gì?

Xem Thêm :  1989 mệnh gì, tuổi gì, hợp màu gì, hợp tuổi nào, hướng nào?

Con gián đất được nhận dạng “màu đen, không biết bay, bò nhanh, đặc biệt chỉ nhỏ bằng móng tay út” và được sử dụng trong nhiều phương thuốc Đông y. Gián nhà dễ nhận thấy hơn nhiều, to gấp nhiều lần, màu đồng đậm và có râu dài, dân gian còn gọi là gián đỏ.

Điều đáng quân tâm là Bộ NN-PTNT cũng nhầm lẫn hai loại này. Trong văn bản ngày 7-3-2014 của Bộ NN-PTNT gửi Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh về việc nuôi gián đất có viết: “Gián là loại côn trùng gây hại cho xã hội, là trung gian truyền nhiều bệnh nguy hiểm như dịch tả, tiêu chảy, là thủ phạm gặm nhấm, hư hỏng các vật dụng sách vở, quần áo… Hàng năm, trong danh mục thuốc diệt côn trùng của Bộ Y tế cũng đã có quy định cụ thể các loại thuốc để tiêu diệt gián. Do vậy, đây là loài Việt Nam đang tiêu diệt, không có lý gì chúng ta lại nhập về nuôi”.

Văn bản nói trên còn cho thấy những người ký văn bản thiếu thực tiễn. Ngay tại TPHCM, dân chơi chim, cá cảnh vẫn nuôi, bán giống và chỉ nhau cách nuôi gián đất để làm thức ăn cho chim, cá. Ở khu Cây Gõ gián đất bán lon cho người nuôi chim – cá, khoảng 70.000 -80.000 đồng/lon. Dễ hơn thì chỉ cần uống dừa xong quăng trái dừa rỗng vô góc vườn chỗ ẩm, vài tháng sau trong mỗi trái sẽ có hơn chục con gián đất.

Trên Internet có khá nhiều diễn đàn chỉ cho nhau cách nuôi gián đất. Ở TPHCM cũng có những người dân mưu sinh bằng nghề bắt gián đất bán cho người nuôi chim, cá cảnh, đặc biệt dân chơi chào mào lửa phải cho chào mào ăn gián đất mới lên màu lông đẹp được.

Vấn đề hiện tại là kiểm tra dịch bệnh và đầu ra của con gián đất. Nếu có một thị trường tốt, việc nuôi gián đất có thể mở thêm một hướng mới cho nông dân.

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Cây Xanh

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Kiến Thức Chung

Related Articles

Back to top button