Văn biểu cảm là gì?
Văn biểu cảm chính là một trong những phương thức tạo lập văn chương. Văn biểu cảm được viết ra nhằm mục đích trổ tài những tình cảm, xúc cảm cũng như cách nhìn nhận, nhận xét, quan niệm của con người so với toàn cầu xung quanh, trước những đối tượng gây xúc cảm hay những vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Những tình cảm có thể được dấu hiệu trong văn biểu cảm thường là những tình cảm mang tính nhân văn, ví dụ như tình yêu quốc gia, yêu thiên nhiên và con người.
Trong nhà trường, các dạng đề viết văn biểu cảm có thể cho như:
- Biểu cảm về một người nào đó (người thân, đồng bọn, thầy cô…).
- Biểu cảm về một hiện tượng, sự vật, cảnh đẹp thiên nhiên (đêm trăng, dòng sông, dãy núi, cánh đồng, vườn cây…).
- Biểu cảm về một tác phẩm hoặc nhân vật trong tác phẩm văn học…
Riêng với dạng đề biểu cảm về một tác phẩm, học sinh cần phải hiểu và cảm được những ý nghĩa, vẻ đẹp toát lên từ nội dung, văn nghệ mà tác giả sử dụng để có cách nhận xét và bộc lộ xúc cảm vừa thích hợp, vừa ấn tượng.
Nhìn chung, đề văn biểu cảm có thể cho dưới nhiều dạng nhưng dù là được cho dưới những vấn đề biểu cảm nào thì hầu như những đề văn nói trên đều muốn hướng con người đến những tình cảm tích cực trong cuộc sống.
Dấu hiệu chung của văn biểu cảm là gì?
Từ khái niệm về văn biểu cảm là gì, bạn hãy cùng tìm hiểu về dấu hiệu của văn biểu cảm dưới đây.
Đối tượng trong văn biểu cảm thường là những sự vật, hiện tượng gợi ra cho chủ thể những tình cảm, xúc cảm hay suy tư. Trong văn biểu cảm, đối tượng đó có thể là con người, sự việc cũng có thể là sự vật, hiện tượng của tự nhiên.
Đời sống tâm hồn con người vốn phong phú và sinh động thế nên những nội dung biểu cảm cũng phong phú, sinh động như chính tâm hồn con người.
Xúc cảm trước thiên nhiên là một trong những nội dung rất thường gặp trong văn biểu cảm. Con người thường có hứng khởi với những cảnh đẹp của khung trời, vầng trăng, ngọn núi hay con sông… để giãi bày nỗi niềm, tình cảm của mình khi có dịp ngắm nhìn những cảnh đẹp ấy.
Học sinh cũng có thể viết những nội dung thuộc về tình cảm tốt đẹp trong các mối quan hệ đời thường của con người. Ví dụ như: tình cảm gia đình, tình cảm đồng bọn hay lòng nhân ái trong cuộc sống cộng đồng.
Trong chương trình Trung học nền tảng, có rất nhiều tác giả đã chọn cảnh đẹp thiên nhiên để giãi bày tình cảm gắn bó, nỗi niềm của mình. Ví dụ như:
( – Hồ Chí Minh)
Còn tìm về với ca dao, có thể thấy ông bà ta đã gửi gắm vào đó rất nhiều những tình cảm tốt đẹp tồn tại trong cuộc sống con người thông qua những lời nhắc nhở về việc biết trân trọng ơn nghĩa mẹ cha:
Biết nâng đỡ, sẻ chia để anh em luôn sống trong sự thuận hòa, vui vẻ:
Khi viết văn biểu cảm, học sinh có thể trổ tài những tình cảm, xúc cảm của mình theo một trong hai phương thức: trực tiếp hoặc gián tiếp.
Nếu chọn phương thức biểu cảm trực tiếp, học sinh sẽ dùng ngôn từ đời thường, giản dị để bộc lộ trực tiếp những nỗi niềm, xúc cảm trong lòng. Bên cạnh cách biểu lộ trực tiếp tình cảm của mình trước một đối tượng nào đó, học sinh cũng có thể gửi gắm tư tưởng, tình cảm ấy bằng việc lựa chọn một hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng. Chính những hình ảnh này sẽ giúp cho việc trổ tài tình cảm của con người trở nên sinh động và mê hoặc hơn.
Dù cho sử dụng phương thức biểu cảm nào đi chăng nữa thì học sinh cũng cần trổ tài một tình cảm trong sáng và chân thực để tạo được sự tin tưởng và sự thấu hiểu của người đọc so với bài văn biểu cảm. Có như vậy, bài văn biểu cảm mới đạt được hiệu quả và có giá trị.
Bí kíp trong các bước thực hiện bài văn biểu cảm
Sau khoảng thời gian nắm rõ khái niệm văn biểu cảm là gì, dấu hiệu của văn biểu cảm là gì, trọng yếu là bạn cần nắm chắc bí kíp về cách làm văn biểu cảm dưới đây.
Thông thường, trong đề văn biểu cảm sẽ xuất hiện yêu cầu biểu cảm và cả đối tượng biểu cảm.
VD: Ví dụ trong đề:
Đề văn trên đã nêu lên đối tượng biểu cảm là món quà thời tuổi thơ. Yêu cầu của đề là học sinh sẽ trổ tài những tư duy và xúc cảm của mình về món quà ấy.
VD: Một dạng đề khác:.
Đề yêu cầu viết về đối tượng là . Mặc dù không có các từ khóa trổ tài yêu cầu biểu cảm như, nhưng trong đề trên, ta vẫn có thể xác nhận nó thuộc dạng đề làm bài văn biểu cảm bởi trong đề có từ .
Tổng kết: Vậy để làm tốt một bài văn biểu cảm, điều trước nhất là ta phải xác nhận rõ yêu cầu của đề. Nếu đề không có yêu cầu về dạng nội dung cụ thể thì sẽ có những “dấu hiệu” nhận thấy để ta xác nhận được phương thức diễn đạt của bài.
Để tạo lập ý cho bài văn biểu cảm, học sinh có thể dựa trên sự xem xét thường ngày về đối tượng phối hợp với những hồi tưởng về quá khứ hoặc những tư duy về tương lai để xác nhận những xúc cảm, tình cảm bản thân sẽ bộc lộ về đối tượng ấy.
Ví dụ với đề văn dẫn ra ở trên (), học sinh có thể xác nhận cảm xúc chủ đạo của mình là tình cảm dành cho món quà vì gợi ra rất nhiều những kỉ niệm của tuổi thơ. Từ cảm xúc đó, học sinh có thể cụ thể hóa thành các ý có thể viết trong bài như:
- Món quà đó trông như vậy nào? Bản thân có cảm nhận thấy sao trước những dấu hiệu đó? (Giới thiệu ngắn gọn về dấu hiệu của món quà).
- Vì sao em có món quà đó? Xúc cảm khi thu được món quà là gì?.
- Tình cảm của em so với món quà ấy là gì?.
- Kỉ niệm nào của tuổi thơ được gợi lên qua món quà ấy?.
- Tình trạng hiện giờ của món quà ra sao?….
Lưu ý: Khi tìm ý, học sinh cần đặc biệt quan tâm đến những kỉ niệm, hình ảnh, dấu hiệu của đối tượng khiến cho bản thân có xúc cảm nhiều nhất. Tuy nhiên cũng cần chọn những ý tiêu biểu, có tác dụng tạo được ấn tượng cho nội dung, chọn những ý ta có thể có nhiều thời dịp trổ tài thật sâu sắc những xúc cảm của mình. Điều này sẽ có ý nghĩa hơn là việc ta xác nhận thật nhiều ý để viết nhưng lại viết lan man, không tạo được sự hấp dẫn.
Sau khoảng thời gian lựa chọn được ý sẽ trình bày cho nội dung, dựa theo bố cục của bài văn biểu cảm, học sinh sẽ lập dàn ý cho bài văn. Một bài văn biểu thông cảm thường sẽ có bố cục gồm ba phần: mở bài, thân bài và kết bài.
Mở bài: Giới thiệu đối tượng cần biểu cảm theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp.
Học sinh nên tìm cách gợi cảm xúc cho việc viết bài, có thể giới thiệu hoàn cảnh (thời gian và không gian) khiến cho bản thân có nhu cầu biểu cảm về đối tượng. Khi giới thiệu, học sinh có thể nêu xúc cảm ban đầu của mình.
Ví dụ, với đề , cách mở bài có thể giới thiệu về việc tự dưng thấy lại món quà ấy (trong dịp sắp xếp lại đồ đạc trong nhà, tự dưng thấy một món giống vậy ở một nơi khác…) nên những kỉ niệm tuổi thơ với món quà ấy lại ùa về.
Thân bài: Biểu lộ lần lượt các tình cảm, xúc cảm của mình so với đối tượng.
Cũng trong đề , có thể lần lượt nêu lên tình cảm, xúc cảm sau so với món quà, về:
- Nguyên nhân có được món quà.
- Dấu hiệu của món quà (vật liệu, kiểu dáng, màu sắc, kích thước…).
- Vai trò của món quà.
- Kỉ niệm tuổi thơ của bản thân so với món quà.
- Dấu hiệu bản thân thấy ấn tượng nhất về món quà.
Kết bài: Tổng quan lại tình cảm, xúc cảm với đối tượng biểu cảm.
Phần viết kết bài này có ý nghĩa hết sức trọng yếu trong bài văn biểu cả vì nó sẽ có “sứ mệnh” để lại những dấu ấn mạnh mẽ trong lòng người đọc. Nếu như chỉ viết một kết thúc chỉ để đảm bảo có đủ ba phần của bố cục mà không có sự đầu tư thì nội dung rất dễ khiến người khác lãng quên, hụt hẫng.
Học sinh khởi đầu viết bài sau thời điểm đã xây dựng bố cục hợp lí cho bài văn. Trong quá trình viết bài, cần phải bám sát đối tượng biểu cảm để trổ tài những xúc cảm, tình cảm đã định hướng trước đó.
Trong khi viết bài văn biểu cảm, học sinh vẫn có thể dùng phương thức tự sự và mô tả để gợi ra hình ảnh, kể lại kỉ niệm liên quan đến đối tượng biểu cảm nhằm tạo xúc cảm. Tuy nhiên, cần hiểu rằng tự sự và mô tả lúc này chỉ đóng vai trò là phương tiện, là yếu tố để học sinh gửi gắm xúc cảm của mình, học sinh tránh sa vào kể chuyện hoặc mô tả đối tượng vì sẽ không hướng tới mục đích chính là biểu lộ xúc cảm.
Sau khoảng thời gian viết xong, học sinh rất cần đọc và sửa chữa lại nội dung để có thể sửa lại những lỗi thường gặp như chính tả, cách diễn tả hay việc sử dụng từ ngữ, cách đặt câu để giúp cho nội dung của mình chuyển tải được liền mạch xúc cảm, tình cảm.
Để có thể viết được một bài văn biểu cảm hay quả thật không phải là điều dễ dàng. Làm được điều đó đòi hỏi học sinh cần dành thời gian rèn kĩ thuật viết, trau dồi thêm vốn từ ngữ để giúp cho việc trổ tài những tình cảm, xúc cảm được mê hoặc và đạt hiệu quả!
Các dạng văn biểu cảm và cách làm cụ thể nhất
Văn biểu cảm về người chính là dạng biểu cảm giãi bày tình cảm, xúc cảm của người viết về một người nào đó. Thường là những tình cảm tích cực như yêu thương, sự thương mến hay nỗi nhớ nhung da diết…
Các dạng biểu cảm về người điển hình như biểu cảm về người thân như ông, bà, cha mẹ, thầy cô, đồng bọn thân thiết…
Cách làm văn biểu cảm về người như sau:
- Mở bài: Giới thiệu một cách tổng quan về nhân vật cần biểu cảm được nhắc trong bài cùng với tình cảm dành cho nhân vật đó.
- Thân bài:
- Mô tả đôi nét về nhân vật biểu cảm. Từ đó, giúp người đọc hình dung được rõ về đối tượng được giới thiệu trong nội dung.
- Sau đó, giãi bày tâm tư cùng tình cảm của mình dành cho nhân vật (có thể giãi bày trực tiếp hay gián tiếp cũng như cả trực tiếp lẫn gián tiếp).
- Phần biểu cảm, người viết có thể theo trình tự từ mô tả đến biểu cảm hoặc có thể là qua những mẩu chuyện, kỉ niệm với nhân vật, từ đó giãi bày xúc cảm của mình với nhân vật.
- Kết bài:
- Nhất định, nhấn mạnh lại tình cảm của mình so với người cần biểu cảm.
- Bộc bạch quan niệm của bản thân, đồng thời nhận xét về nhân vật.
Từ khái niệm văn biểu cảm là gì, cách làm văn biểu cảm về sự vật, bạn cần nắm được đối tượng của biểu cảm sự vật. Đó có thể là hình ảnh cây cối, một dòng sông, một đồ vật, con vật… Từ đó, bạn giãi bày tình cảm cũng như sự nhận xét của mình về sự vật được nhắc tới.
Cách làm văn biểu cảm về sự vật như sau:
- Mở bài:Giới thiệu tổng quan về sự vật được đề cập tới.
- Thân bài:
- Mô tả sơ qua về sự vật được mô tả.
- So với sự vật thường đi theo trình tự từ kể chuyện, mô tả để giãi bày xúc cảm của mình so với nó.
- Kết bài:
- Nhất định lại tình cảm của mình so với sự vật được nhắc tới.
- Mở rộng vấn đề: nhận xét, mang ra nhận định hoặc mời chào sự tán đồng về sự vật
Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học là gì? Đây chính là dạng đề yêu cầu người viết trình bày phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm, bài văn, bài thơ. Cụ thể là người viết cần trình bày những xúc cảm tưởng tượng, liên tưởng cũng như suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm.
Với dạng đề biểu cảm về tác phẩm văn học, dàn ý ba phần có thể triển khai như sau:
- Mở bài:Giới thiệu tác phẩm (có thể giới thiệu hoàn cảnh biết tới tác phẩm).
- Thân bài:Những cảm nghĩ về tác phẩm:
- Cảm nghĩ về nội dung: Những nội dung được trổ tài trong tác phẩm là gì? Cảm nhận thấy sao về việc nội dung ấy được nêu lên trong tác phẩm?.
- Cảm nghĩ về văn nghệ: Những nội dung được trổ tài bằng hình thức văn nghệ nào? Nhận xét như vậy nào về những phương diện văn nghệ ấy?.
- Kết bài: Ấn tượng, cảm nghĩ chung về tác phẩm.
Tìm hiểu yếu tố tự sự, mô tả trong văn biểu cảm
- Phương thức tự sự và mô tả được dùng trong văn biểu cảm có tác dụng gợi ra hình ảnh sự vật hay hiện tượng cần biểu cảm. Qua đó sẽ giúp người viết gửi gắm xúc cảm của mình một cách chân thực và diễn đạt hơn.
- Phương thức tự sự hay mô tả cũng chỉ trợ giúp cho việc biểu cảm, tuy nhiên không nhằm kể chuyện hay mô tả một cách cụ thể hay cụ thể về đối tượng. Vì thế, bạn cần phân biệt rõ giữa văn biểu cảm với tự sự hay mô tả.
Sài Gòn Metro Mall chúc các bạn học tập tốt
