Bạn đang xem: Tết trung thu: câu chuyện về nguồn gốc và ý nghĩa Tại Website saigonmetromall.com.vn

Bạn đang xem: tết trung thu: câu chuyện về nguồn gốc và ý nghĩa Tại Website saigonmetromall.com.vn

Tết Trung Thu: Câu chuyện về nguồn gốc và ý nghĩa

Tết Trung Thu là một trong những ngày lễ lớn được mong chờ trong năm, đặc biệt là ở các quốc gia sử dụng lịch Âm (lịch mặt trăng) như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản,….Lễ Trung Thu có nguồn gốc từ rất lâu đời và dần trở thành một nét văn hóa, một ngày lễ trọng đại không thể thiếu cho một năm trọn vẹn. Trong bài viết này, hãy cùng chúng tôi khám phá những đặc sắc của ngày Tết Trung Thu truyền thống.

Tết trung thu vào Năm 2021 diễn ra vào ngày nào? Tết Trung thu sẽ rơi vào ngày Thứ Ba, 21 tháng 9 năm 2021, ngày Rằm tháng 8 hằng năm, nhưng hiện tại do tình hình dịch bệnh Covid nên tất cả người dân trong và ngoài nước không ra đường mà đón tết trung thu và tổ chức ăn uống tại nhà.

Nguồn gốc của Tết Trung Thu

Tết Trung Thu (中秋節) hay còn được gắn với nhiều cái tên khác như là Tết Thiếu Nhi, Tết Trông Trăng. Thời gian diễn ra Tết Trung Thu là vào ngày Rằm tháng 8 (15 tháng 8) hàng năm. Đây đồng thời cũng là ngày giữa thu, thời điểm trăng tròn, to và đẹp nhất trong năm.

Về nguồn gốc của ngày tết đặc biệt này đến nay vẫn còn nhiều nghi vấn. Theo ghi chép của nhiều nhà nghiên cứu sử thì có rất nhiều tích sử giải thích về nguồn gốc của ngày lễ Trung Thu, trong đó, có 3 tích được nhiều người đồng tình nhất là:

Tích Hậu Nghệ – Hằng Nga của Trung Hoa

Dân gian Trung Hoa có lưu truyền tích Hậu Nghệ – Hằng Nga giải thích cho nguồn gốc của ngày lễ Trung Thu. Theo đó, Hậu Nghệ là một người dân thường dưới thời vua Nghiêu có khả năng trường sinh bất lão, thiện xạ siêu hạng vang danh thiên hạ. Hằng Nga lại là tiên nữ hầu cận trong phủ Tây Vương Mẫu. Trong lần xuống nhân gian đã nên duyên cùng Hậu Nghệ, kết thành vợ chồng.

Năm đó, nhân gian gặp đại họa một ngày mọc tận 10 mặt trời, nhân gian như bể lửa, người chết vô số kể. Hậu Nghệ được lệnh vua Nghiêu bắn rơi 9 mặt trời. Sau khi hoàn thành lệnh, chàng về nhà và phát hiện Hằng Nga – vợ của mình đã uống tiên dược bay lên trời. Chàng 1 mạch đuổi theo nhưng không kịp. Hàng Nga đã bay đến cung trăng và bị nhốt ở đấy. Quá đau lòng chàng đã xây đài vọng nguyệt. Hàng năm vào ngày rằm giữa thu, trăng sáng tỏ, to rõ và gần mặt đất nhất. Lúc này, đôi vợ chồng xa cách có thể gần nhau hơn.

Tích Chú Cuội – Hằng Nga

Tại Việt Nam cũng có câu chuyện về nguồn gốc của ngày lễ Trung Thu. Trong đó, quen thuộc nhất chính là truyện Chú Cuội – Hằng Nga. Tương truyền trong dân gian có một chàng tiều phu tên là Cuội. Trong một lần vào rừng hành nghề chàng đã gặp một chuyện lạ, thấy hổ mẹ cứu con bằng nắm lá cây thần. Chàng liền đốn cây thần về nhà hành nghề Y cứu người. Danh tiếng của Cuội vang khắp nơi, được người đời ca tụng.

Phúc chưa bao lâu họa đã đến, vợ của Cuội bị giết hại. Chàng dùng cây thần cứu được vợ thế nhưng vợ chàng sau khi tỉnh dậy thần trí lẫn lộn. Trong một lần Cuội vắng nhà đã quên lời chồng dặn khiến cây thần bay về trời. Trong lúc hốt hoảng chàng nắm cây thần kéo lại rồi từ đó theo cây thần bay lên cung trăng làm bạn cùng chị Hằng. Vào tiết trung thu, trăng sáng vành vạnh cho chàng nhìn xuống nhân gian thân thiết.

Nguồn gốc Trung Thu dưới góc nhìn khoa học

Theo các nhà khoa học, Tết Trung Thu bắt nguồn từ văn hóa nông nghiệp, nhất là nền văn minh lúa nước ở các nước châu Á. Người Trung Quốc cho rằng Trung Quốc xuất phát từ thời Xuân-Thu khi tìm thấy một vài tài liệu văn cổ nhắc đến ngày lễ này tại các đồng bằng ở phía Nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, dấu tích của ngày lễ Trung Thu được tìm thấy trên hoa văn mặt trống Đồng Ngọc Lũ.

Ngoài ra, trên bia đá ở chùa Đọi xây dựng từ thời vua Lý (năm 1121) có ghi Tết Trung Thu là một lễ truyền thống diễn ra tại kinh thành Thăng Long. Vào ngày này người dân vui chơi, nghỉ ngơi thưởng trăng sau kỳ thu hoạch được mùa.

Ý nghĩa của ngày Tết Trung Thu

Tết Trung Thu được nhiều người chào đón và mong chờ bởi ý nghĩa mà ngày lễ này mang lại. Đối với trẻ nhỏ, Tết Trung Thu là một ngày hội để vui chơi với nhiều hoạt động truyền thống dành riêng cho chúng như ăn quà bánh, rước đèn, xem múa lân,… Bác Hồ rất coi trọng việc vui chơi của trẻ em vào ngày Trung Thu. Bác đã từng viết thư chúc mừng Trung Thu nhi đồng toàn quốc. Kể từ đó, ý nghĩa ngày Tết Trung Thu là tết thiếu nhi càng được nhiều người nhắc đến.

Tết Trung Thu cũng là Tết Đoàn Viên vì vào ngày này hầu như tất cả mọi người đều quây quần về bên gia đình của mình. Cả gia đình lớn bé quây tụ bên mâm bánh nướng, bánh dẻo thơm ngon, nhấp trà thưởng nguyệt vô cùng đầm ấm. Những lời chúc mừng, thăm hỏi nhau càng làm cho tình thân thêm phần nồng đậm, gắn kết.

Ngoài ra, trong dân gian xưa, ngày Trung Thu còn là một ngày lễ quan trọng của những người làm nghề nông. Dựa vào sắc trăng, hình dáng trăng của ngày Trung Thu có thể dự đoán được mùa màng, thậm chí là vận mệnh cho năm sau của một quốc gia. Nếu trăng năm ấy sáng rõ chứng tỏ mùa màng bội thu. Nếu sắc trăng màu xanh hoặc lục thì cẩn thận thiên tai giáng họa.

Các hoạt động vui chơi trong ngày Tết Trung Thu

Các hoạt động vui chơi trong ngày lễ Trung Thu từ xưa đã rất đa dạng. Trong cuốn Việt Nam phong tục, Phan Kế Bính có ghi lại rất nhiều hoạt động vui chơi Trung Thu được ưa chuộng trong nước ta từ khoảng thế kỷ 19 như ban ngày cúng cỗ gia tiên, tối đến phá cổ thưởng nguyệt, múa lân sư rồng, hát trống quân, rước đèn dưới trăng,…. Đến nay, các hoạt động này vẫn còn rất sôi nổi.

Rước đèn

Tục rước đèn vào ngày Trung Thu đã có từ rất lâu đời. Theo ghi chép, vào thời nhà Tống đời vua Tống Nhân Tông có ngư yêu hại người. Vào ngày trăng rằm sẽ lên dương gian hóa thân thành người gây họa. Để xua đuổi ngư yêu cần phải làm đèn lồng hình cá chép, treo sáng cửa nhà sẽ khiến chúng sợ mà bỏ chạy.

Từ đó, vào ngày trung thu khắp nơi chăng đèn, nhà nhà đều lung linh dưới ánh nến đèn lồng. Người vui chơi Trung Thu muốn tránh ngư yêu cần cầm đèn đi đường để ngư yêu sợ mà không quấy phá. Dần dần, việc cầm đèn lồng đi chơi Trung Thu trở thành một hình ảnh không thể thiếu trong ngày lễ này.

Tại Việt Nam (Tuyên Quang, Phan Thiết) rước đèn Trung Thu còn được tổ chức thành một ngày hội có quy mô lớn thu hút được rất nhiều người du lịch trong và ngoài nước. Trở thành một địa điểm du lịch thú vị trong ngày này.

Làm đồ chơi Trung Thu

Ngày nay, rất nhiều đồ chơi Trung Thu đã được làm với nhiều hình dáng và chất liệu hiện đại hơn. Đồ chơi điện tử xuất hiện khắp nơi. Thế nhưng, những gian hàng bán đồ chơi Trung Thu thủ công trên phố hay các hội thi làm đồ chơi Trung Thu thủ công vẫn giữ được sức hút mãnh liệt theo năm tháng. Các đồ chơi truyền thống thường được làm vào ngày thường là đèn lồng, mặt nạ, đầu sư tử, chong chóng, tò he, đèn hoa đăng, đèn trời ( đèn Khổng Minh – Trung Hoa),….

Múa lân

Múa lân sư rồng là một hoạt động truyền thống diễn ra vào ngày lễ Trung Thu hàng năm. Trong phong thủy, con Lân đại điện cho điềm lành, múa Lân vui tươi mang ý nghĩa chúc cho năm sau mùa màng bội thu, cuộc sống vui vẻ, an lạc.

Múa Lân thường được diễn ra vào 2 đêm đón trăng chính là đêm 15 và 16. Một đám múa Lân sẽ gồm có rất nhiều người bao gồm đoàn người hóa thân thành Lân, số người đội Lân tùy thuộc vào kích cỡ của Lân, người chơi nhạc, người cầm đèn, người cầm cờ ngũ sắc, người cầm côn đi trước hộ vệ đầu Lân, người hoạt náo trong phục trang thổ địa bụng to mặt cười. Đoàn Lân đi trước đám trẻ nổi đuôi theo sau tạo nên một khung cảnh hoạt náo vô cùng vui vẻ.

Hát trống quân

Trong Việt Nam phong tục, Phan Kế Bính cũng nêu Hát trống quân vào ngày Trung Thu. Tục hát trống quân bắt đầu từ đời vua Quang Trung Nguyễn Huệ. Hát trống quân rất có vần điệu, chủ yếu là hát đố, hát nam nữ giao duyên.

Ngày nay, tục hát trống quân còn khá ít nơi giữ, đa phần là ở các tỉnh thành phía Bắc. Tiếng trống quân “thùng thà thùng thình” chính là nguồn cảm hứng trong các câu hát về trung thu như Đêm Trung Thu, Thùng Thà Thùng Thình,….

Phá cỗ

Phá cỗ chính là hoạt động được mong chờ nhất trong đêm Trung Thu. Mâm cỗ Trung Thu sẽ được phá vào thời điểm trăng lên đỉnh đầu. Dưới ánh trăng sáng tỏ mọi người cùng nhau mang mâm cỗ đã được chuẩn bị và bày cúng từ trước xuống. Những đứa trẻ sẽ được người lớn chia bánh ngọt, trái cây, kẹo dẻo để cùng ăn cùng bạn bè, người thân.

Ngắm trăng

Trăng Rằm Trung Thu là mặt trăng đẹp nhất, to rõ, sáng vành vạnh tượng trưng cho hạnh phúc, viên mãn. Ngắm trăng trung thu bên mâm bánh ấm chè chính là một thú vui tao nhã mà cho đến nay mọi người vẫn lưu giữ mỗi khi trăng rằm trung thu về.

Ngoài ra, như đã nói ở trên, ngắm trăng ngoài để thưởng thức vẻ đẹp huyền diệu của tạo hóa còn là một cách để dự đoán thời tiết. Các nước Châu Á, nhất là các nước có nền nông nghiệp phát triển mạnh như nước ta, việc nhìn sắc trăng là một điều vô cùng quan trọng. Trong dân gian cũng lưu truyền câu nói về việc ngắm trăng đoán thời vụ mùa màng sau:

“Muốn ăn lúa tháng Năm, trông trăng rằm tháng Tám.

Tỏ trăng Mười Bốn được tằm, đục trăng hôm Rằm thì được lúa chiêm.”

Các món ăn thường dùng trong ngày Tết Trung Thu

Vào ngày Trung Thu người ta thường dùng những món ăn nào? Thực chất không có quá nhiều khắt khe trong việc ăn uống trong ngày này. Tuy nhiên, trong dân gian lưu truyền một vài món ăn thức uống không thể vắng trong bàn ăn ngày lễ Trung Thu như bánh trung thu, nước chè, xôi cốm, chè hạt sen, canh khoai môn.

Bánh nướng

Bánh nướng là một món ăn gắn liền với dịp Tết Trung Thu. Lớp vỏ bánh được làm bằng bột mì, dưới bàn tay của con người được đúc thành nhiều khuôn khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất là khuôn hình trụ tượng trưng cho trời. Trên mặt bánh được in khắc tinh xảo nhiều hình thù hoa văn như chữ Phúc, hoa sen, hoa cúc,…. Bánh nướng trong nhiệt lượng cao vàng ươm, thơm ngát. Bánh nướng thường được làm bằng nhân mặn gồm trứng cút, thịt, lạp xưởng,…..

Bánh dẻo

Ngoài bánh nướng, người thích ăn đồ ngọt còn có thể lựa chọn bánh dẻo để nhâm nhi trong ngày Tết Trung Thu. Khác với bánh nướng, bánh dẻo thường được làm bằng bột gạo nếp, nhân ngọt như nhân đậu xanh, nhân đậu đỏ hoặc đôi khi là bánh đặc ruột không nhân.

Bánh dẻo được làm với nhiều loại màu sắc xanh, đỏ, trắng vô cùng bắt mắt. Đa phần đây là màu tự nhiên trích từ các loại nguyên liệu dân gian như màu xanh từ lá dứa, màu tím của hoa đậu biếc, màu trắng của nước cốt dừa,…..Cắn một miếng bánh dẻo ngọt, nhấp thêm một ngụm trà xanh đích thực là mỹ vị ngày thu không thể nào quên.

Xôi cốm

Ăn cốm ngày Trung Thu từ lâu đã là một thức không thể thiếu trong dịp Tết Trung Thu. Đây cũng là món ăn đặc sản của các tỉnh phía Bắc. Xôi cốm được chế biến từ 3 loại nguyên liệu nhà nông bao gồm cốm non, đậu xanh, dừa nạo. Cốm mang hương vị của đêm Trung Thu truyền thống với vị ngọt của cốm non, béo béo của dừa nạo và cái chất bùi bùi của đậu xanh.

Canh khoai môn

Trong dịp Tết Trung Thu, trên bàn ăn của các gia đình đều không thể thiếu bát canh khoai môn. Trong dân gian lưu truyền rằng ăn canh khoai môn có thể tiêu trừ hạn vận, diệt tà, đuổi yêu. Cho nên, ăn canh khoai môn có thể giúp cơ thể thanh tẩy uế phẩm, tăng cường dương khí.

Đến nay, quan niệm này có phần đã lỗi thời. Thế nhưng, vị ngon và giá trị dinh dưỡng, giá trị văn hóa mà món ăn này mang lại là điều không hề thay đổi. Chính vì thế mà món ăn này vẫn thường xuất hiện trong mâm cơm ngày Trung Thu tại các gia đình Việt.

Hạt sen

Hạt sen cũng là một trong những món ăn rất được ưa chuộng trong dịp này. Tương tự như khoai môn, hạt sen cũng mang ý nghĩa tốt lành, viên mãn cho nên, sử dụng chè hạt sen cũng sẽ mang đến vận may, lời chúc tốt đẹp cho gia đình, người thân. Bên cạnh đó, chè hạt sen còn giúp thanh lọc cơ thể, an thần giúp ăn ngon, ngủ khỏe rất phù hợp cho những người lớn tuổi.

Ngoài ra, các món ăn chế biến từ hạt sen như canh hầm hạt sen, mứt hạt sen,…. cũng mang ý vị của ngày trung thu mà bạn nên sử dụng trong bàn ăn ngày rằm đẹp nhất năm này.

Phong tục Tết Trung Thu các nước trên thế giới

Trung Thu là một ngày lễ lớn trong năm của các nước sử dụng lịch Âm. Ngoài Việt Nam, vào ngày này các quốc gia trên thế giới cũng vô cùng nhộn nhịp với những nghi thức, hoạt động giải trí, ăn uống. Trong phần viết dưới đây hãy cùng chúng tôi khám phá xem ngày lễ Trung Thu tại các quốc gia khác trên thế giới xem có điều thú vị gì nhé!

Trung Quốc

Tại Trung Quốc, Trung Thu là một ngày lễ vô cùng lớn. Vào đời Đường Huyền Tông, Tết Trung Thu là ngày lễ đẹp để thưởng trăng cho nên chỉ được xem là Tết Vọng Nguyệt. Trải qua nhiều biến động thời gian, ngày nay ở Trung Hoa, Tết Trung Thu được nhiều người gọi là Tết Đoàn Viên. Vào ngày này tất cả mọi người đều muốn về bên gia đình của mình và an vui thưởng trăng, uống trà, chuyện trò quan tâm nhau.

Các hoạt động diễn ra trong ngày này tại Trung Quốc có nhiều nét tương đồng với Việt Nam. Người dân Trung Hoa sẽ có các tiết mục quen thuộc như rước đèn, múa lân, tế trăng, thả hoa đăng, thả đèn khổng minh, thưởng rượu ngâm thơ, giải câu đố,….

Hàn Quốc

Ở Hàn Quốc, ngày Tết Trung Thu được gọi là “Tết Chuseok” hay Hangawi có nghĩa là Tết Tạ Ơn. Đây là một trong 3 lễ lớn của Hàn Quốc, vào ngày này người dân sẽ được nghỉ lễ đến 3 ngày.

Vào ngày Trung Thu, các thành viên trong gia đình cùng quây quần bên nhau thưởng thức nhiều món ăn truyền thống của Hàn như Mebap, bánh gạo songpyeon, rượu sindoju, rượu dongdongju,… Họ cũng đi đến mộ tổ tiên vào dịp Trung Thu, thực hiện nghi thức Seongmyo và Beolcho để bày tỏ sự biết ơn, hiếu kính đối với những thế hệ trước. Các hoạt động vui chơi khác trong ngày này còn phải kể đến như là kéo co, đấu vật, kangkangsulle, yutnori,…..

Nhật Bản

Dù sau thời  Minh Trị Duy Tân đất nước mặt trời mọc này đã hủy bỏ nông lịch không dùng lịch âm nữa thế nhưng Lễ Trung Thu vẫn được duy trì cho đến ngày nay. Ngày lễ Trung Thu ở Nhật Bản được tổ chức đến 2 lần. Lần đầu là vào ngày 15/8 Âm lịch với tên gọi là lễ Zyuyoga. Khoảng 1 tháng sau đó, tức ngày 13/9 Âm lịch sẽ tổ chức thêm 1 lần lễ Trung Thu nữa.

Vào ngày này, tại Nhật thường diễn ra các hoạt động tôn vinh mặt trăng như ngắm trăng. “Otsukimi” – ngắm trăng cũng trở thành một phong tục cổ truyền tại Nhật vào mùa thu. Ẩm thực dùng vào ngày Trung Thu tại đây cũng vô cùng đa dạng. Người Nhật sẽ thưởng thức xôi nắm, bánh Tsukimi Dango, hạt dẻ, mì ramen, soba dưới trăng bên cạnh ấm trà được pha theo lối trà đạo truyền thống.

Thái Lan

Người Thái gọi Tết Trung Thu là Lễ Cầu Trăng. Đây là dịp lễ vô cùng quan trọng trong năm tại xứ chùa vàng này. Vào ngày 15/8 Âm lịch, tất cả người dân đều tham gia vào nghi lễ Cầu Trăng. Mọi người đều đến chùa dâng hoa, quỳ trước Quan Thế Âm Bồ Tát, Bát Tiên thành tâm cầu khấn xin thần linh ban phước lành cho bản thân và gia đình.

Trong mâm lễ Cầu Trăng người Thái thường xếp rất nhiều loại bánh làm từ gạo và các loại trái cây đặc trưng tại đây như sầu riêng, đào, bưởi,….

Campuchia

Campuchia không tổ chức ngày Lễ Trung Thu vào cùng thời điểm ngày rằm tháng 8 hàng năm như các quốc gia châu Á khác. Tết Trung Thu của người dân Campuchia được diễn theo đúng Phật lịch của nước này, tức vào giữa tháng 12 mỗi năm.

Tết Trung Thu ở Campuchia được gọi với cái tên là “Bái Nguyệt Tiết” với nghi thức truyền thống là bái lạy mặt trăng từ khi mặt trăng vừa nhô lên khỏi tán cây với mục đích tạ ơn và cầu nguyện.

Triều Tiên

Người Triều Tiên đón Tết Trung Thu cũng khá long trọng. Tết Trung Thu ở đây được gọi với cái tên là “Thu tịch tiết”. Vào ngày này, tất cả mọi người đều gác lại bận rộn đến thăm mộ tổ tiên, dâng lễ, cúng bái tương tự như Hàn Quốc. Họ cũng ăn loại bánh gạo hình trăng khuyết lưỡi liềm. Tuy nhiên, món bánh này tại đây lại được gọi với cái tên là bánh Muffin. Loại bánh này cũng là biểu tượng tượng trưng cho ngày Thu tịch tiết Triều Tiên.

Các hoạt động vui chơi mừng lễ Trung Thu tại đây cũng rất thú vị. Những cô gái sẽ trang điểm lộng lẫy, khoác lên mình những bộ đồ đẹp nhất của mình để đi chơi đêm trăng. Những trò chơi truyền thống tại đây có thể kể đến như là chơi đu dây, hát múa, chơi kéo co, ngắm trăng,….

Lào

Là một nước láng giềng gần của Việt Nam, Lào cũng có nhiều hoạt động đặc sắc trong ngày lễ Trung Thu. Người Lào gọi ngày lễ Trung Thu là ngày hội trăng phước lành. Vào đêm Trung Thu, tất cả mọi thành viên đều tề tựu trong mái ấm của mình thưởng trà, ngắm trăng, trao cho nhau những món quà tự tay làm, ăn những món ăn cùng nhau chuẩn bị.

Các chàng trai cô gái trẻ thì nhảy múa, ca hát thâu đêm suốt sáng dưới ánh trăng tuyệt đẹp của ngày hôm ấy. Ngoài ra, vốn là một quốc gia thịnh Phật cho nên vào ngày này, người dân cũng mang hoa lễ lên chùa để cầu an.

Myanmar

Ngày Trung Thu tại Myanmar được gọi với cái tên là “Tiết quang minh” hay “Lễ trăng tròn”. Vào thời điểm trung thu này khắp nơi nhà nhà, mọi ngõ ngách con phố tại Myanmar đều được thắp sáng rực bởi những ngọn đèn lồng đủ màu sắc và hình dáng. Người dân cũng lựa chọn thưởng trăng bên người thân vào ngày trăng rằm trung thu.

Bên cạnh đó, không khí đường phố cũng náo nhiệt hơn bao giờ hết bởi các hoạt động như diễn kịch, ca múa cùng nhiều hội thi thố hấp dẫn khác. Người dân Myanmar còn tổ chức thả đèn lồng trời nhằm cầu phúc và gửi gắm hy vọng vào vụ mùa năm sau.

Trên đây là bài viết giới thiệu về ngày Tết Trung Thu tại Việt Nam và các quốc gia khác trên thế giới. Tuy mỗi nơi có những phong tục, hoạt động chào đón ngày trăng rằm này khác nhau thế nhưng dường như hoạt động thưởng nguyệt, uống trà, ăn bánh và vui chơi đã là những điều đặc sắc không thể thiếu. Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn đọc hiểu hơn về ngày Tết đặc biệt này. Chúc các bạn có những phút giây đoàn viên đầm ấm, hạnh phúc bên gia đình trong dịp lễ Trung Thu đang gần kề này nhé!

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Thủ Thuật

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Thủ Thuật