Chùm ca dao về quê hương quốc gia sẽ được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 6 của bộ sách Kết nối tri thức.
Mitadoor DN sẽ phân phối tài liệu Soạn văn 6: Chùm ca dao về quê hương quốc gia. Mời độc giả tham khảo nội dung cụ thể dưới đây.
Tri thức Ngữ văn
I. Thơ lục bát
- Thơ lục bát (6 – 8) là thể thơ mà các dòng thơ được sắp xếp thành từng cặp, một dòng sấu tiếng và một dòng tám tiếng.
- Vần trong thơ lục bát: Tiếng cuối của dòng sáu vần với tiếng sáu của dòng tám, tiếng cuối của dòng tám lại vần với tiếng cuối của dòng sau tiếp theo.
- Thanh điệu trong thơ lục bát: Trong dòng sáu và dòng tám, các tiếng thứ sáu, thứ tám là thanh bằng còn tiếng thứ tư là thanh trắc. Riêng trong dòng tám, mặc dù tiếng thứ sáu và thứ tám đều là thanh bằng nhưng nếu tiếng thứ sáu là thanh huyền thì tiếng thứ tám là thanh ngang và trái lại.
- Nhịp thơ lục bát: Thơ lục bát thường ngắt nhịp chẵn (2/2/2, 2/4, 4/4…)
II. Lục bát biến thể
Lục bát biến thể không hoàn toàn tuân theo luật thơ của lục bát thông thường, có sự thay đổi số tiếng trong các dòng, thay đổi cách gieo vần, cách phối thanh, cách ngắt nhịp.
III. Từ đồng âm và từ đa nghĩa
- Từ đồng âm là những từ có âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau, không có mối liên hệ nào với nhau.
- Từ đa nghĩa là từ có hai hoặc nhiều hơn hai nghĩa, các nghĩa này có liên quan với nhau.
IV. Hoán dụ
Hoán dụ là biện pháp tu từ dùng từ ngữ vốn chỉ sự vật, hiện tượng này để gọi tên sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ tương cận (gần nhau) nhằm tăng khả năng gợi hình gợi cảm cho sự miêu tả.
Soạn bài Chùm ca dao về quê hương quốc gia
I. Trước khi đọc
1. Với em, quê hương yêu dấu là nơi em sinh ra và lớn lên. Những ấn tượng đẹp đẽ và sâu sắc nhất về quê hương: phong thái trữ tình, con người thân thiện, hiểu khách.
2. Bài thơ thích nhất về quê hương: Quê hương (Đỗ Trung Quân)
II. Đọc văn bản
1. Bài 1
Gió mang cành trúc la đà,
Tiếng chuông Trấn Võ canh gà Thọ Xương.
Mịt mờ khói toả ngàn sương,
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.
– Nội dung: Vẻ đẹp của vùng đất Thăng Long thuở xưa
– Những nét đẹp tiêu biểu: tiếng chuông Trấn Võ, canh gà Thọ Xương, nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.
2. Bài 2
Ðường lên xứ Lạng bao xa?
Cách ba quả núi với ba quãng đồng.
Ai ơi đứng lại mà trông,
Kìa núi thành Lạng kìa sông Tam Cờ.
– Nội dung: Vẻ đẹp của vùng đất xứ Lạng.
– Lời nhắn nhủ phải ghi nhớ quê hương, nguồn cội.
3. Bài 3
Đò từ Đông Ba, đò qua Đập Đá,
Đò về Vĩ Dạ, thẳng ngã ba Sình.
Lừ đừ bóng ngả trăng chênh,
Tiếng hò xa vọng, nặng tình nước non.
– Nội dung: Vẻ đẹp của vùng đất xứ Huế.
– Những địa danh tiêu biểu: Đông Ba, Đập Đá. Vĩ Dạ, ngã ba Sình.
– Nét đẹp của xứ Huế mộng mơ, êm đềm .
III. Sau khoảng thời gian đọc
1. Trả lời thắc mắc
Câu 1. Đọc các bài ca dao 1,2 và cho biết: Mỗi bài ca dao có mấy dòng? Cách phân bổ số tiếng trong mỗi dòng cho thấy dấu hiệu gì của thơ lục bát?
– Mỗi bài ca dao có 4 dòng.
– Cách phân bổ số tiếng ở mỗi dòng: dòng 1 và dòng 3 có 6 tiếng, dòng 2 và dòng 4 có 8 tiếng.
– Cách phân bổ số tiếng này cho thấy các câu thơ lục bát bao gồm các cặp câu tạo thành một bài.
Câu 2. Đối chiếu với những điều được nêu trong mục Tri thức ngữ văn ở đầu bài học, hãy xác nhận cách gieo vần, ngắt nhịp và phối hợp thanh điệu trong các bài ca dao 1, 2.
– Bài ca dao 1:
- Cách gieo vần: đà – gà, Xương – gương.
- Thanh điệu: tiếng đà, Xương, sương, Hồ là thanh bằng; tiếng trúc, Võ, tỏa, Thái là thanh trắc.
- Nhịp thơ: 2/2/2
– Bài ca dao 2:
- Cách gieo vần: xa – ba, đồng – trông
- Thanh điệu: tiếng xa, đồng, trông, Cờ là thanh bằng; tiếng Lạng, núi, lại là thanh trắc.
- Nhịp thơ: 4/4.
Câu 3. So với hai bài ca dao đầu, bài ca dao 3 là bài lục bát biến thể. Hãy nêu ra tính chất biến thể của thơ lục bát trong bài ca dao này trên các phương diện: số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần, cách phối hợp thanh điệu…
– Số tiếng mỗi dòng: Câu 1, 2 và 4 là 8 tiếng, câu 3 là 6 tiếng.
– Cách gieo vần: Không tuân theo quy tắc
Câu 4. Trong cụm từ mặt gương Tây Hồ, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào? Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
– Biện pháp tu từ: ẩn dụ
– Tác dụng: Cho thấy vẻ đẹp của mặt nước Tây Hồ trong xanh, tĩnh lặng.
Câu 5. Nêu cảm nhận của em về tình cảm tác giả dân gian gửi gắm trong lời nhắn gửi: “Ai ơi đứng lại mà trông”. Hãy tìm một số câu ca dao, tục ngữ có sử dụng từ ai hoặc có lời nhắn ai ơi.
– Tình cảm mà tác giả dân gian muốn gửi gắm: lời nhắc nhở phải ghi nhớ quê hương, cội nguồn dân tộc.
– Một số bài ca dao, tục ngữ:
Ai ơi đứng lại mà trông,
Kìa vạc nấu đó, kìa sông đãi bìa.
*
Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng từng ấy.
*
Ai ơi bưng dĩa cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
Câu 6. Bài ca dao 3 đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh để mô tả thiên nhiên xứ Huế? Những từ ngữ, hình ảnh đó giúp em hình dung như vậy nào về cảnh sông nước nơi đây.
– Bài ca dao 3 đã sử dụng từ ngữ, hình ảnh: Đông Ba, Đập Đá, Vĩ Dạ, ngã ba Sình, bóng trăng, tiếng hò.
– Cảnh sông nước xứ Huế: thơ mộng, êm đềm.
Câu 7. Các bài ca dao trữ tình thường bộc lộ trực tiếp tình cảm, xúc cảm của con người. Qua chùm ca dao trên, em cảm thu được gì về tình cảm của tác giả nhân dân so với quê hương quốc gia.
- Tình yêu quê hương quốc gia.
- Lòng tự hào trước vẻ đẹp của quê hương.
2. Viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về một danh lam thắng cảnh của quê hương quốc gia.
Gợi ý:
Hà Nội – thủ đô của nước Việt Nam là quê hương của em. Đó là một tp rất rộng lớn và sôi động. Nơi đây có rất nhiều tòa nhà cao tầng mọc lên san sát nhau. Hai bên đường là các cửa tiệm, quán ăn ngay tấp nập người mua bán. Ở Hà Nội có nhiều điểm tham quan rất nổi tiếng như hồ Gươm, tháp Rùa, đền Ngọc Sơn, chùa Một Cột, Văn miếu Quốc Tử Giám, Hoàng Thành Thăng Long… thu hút nhiều khách du lịch. Con người Hà Nội rất thanh lịch, hiếu khách. Mỗi mùa, Hà Nội lại mang một nét đẹp riêng. Hà Nội không chỉ hiện đại mà còn cổ kính. Mỗi nét đẹp đều khiến con người say mê. Em yêu toàn bộ mọi thứ thuộc về tp này.
Xem thêm tại Cảm nghĩ của em về một danh lam thắng cảnh của quê hương quốc gia
Chùm ca dao về quê hương quốc gia sẽ được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 6 của bộ sách Kết nối tri thức.
Mitadoor DN sẽ phân phối tài liệu Soạn văn 6: Chùm ca dao về quê hương quốc gia. Mời độc giả tham khảo nội dung cụ thể dưới đây.
Tri thức Ngữ văn
I. Thơ lục bát
- Thơ lục bát (6 – 8) là thể thơ mà các dòng thơ được sắp xếp thành từng cặp, một dòng sấu tiếng và một dòng tám tiếng.
- Vần trong thơ lục bát: Tiếng cuối của dòng sáu vần với tiếng sáu của dòng tám, tiếng cuối của dòng tám lại vần với tiếng cuối của dòng sau tiếp theo.
- Thanh điệu trong thơ lục bát: Trong dòng sáu và dòng tám, các tiếng thứ sáu, thứ tám là thanh bằng còn tiếng thứ tư là thanh trắc. Riêng trong dòng tám, mặc dù tiếng thứ sáu và thứ tám đều là thanh bằng nhưng nếu tiếng thứ sáu là thanh huyền thì tiếng thứ tám là thanh ngang và trái lại.
- Nhịp thơ lục bát: Thơ lục bát thường ngắt nhịp chẵn (2/2/2, 2/4, 4/4…)
II. Lục bát biến thể
Lục bát biến thể không hoàn toàn tuân theo luật thơ của lục bát thông thường, có sự thay đổi số tiếng trong các dòng, thay đổi cách gieo vần, cách phối thanh, cách ngắt nhịp.
III. Từ đồng âm và từ đa nghĩa
- Từ đồng âm là những từ có âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau, không có mối liên hệ nào với nhau.
- Từ đa nghĩa là từ có hai hoặc nhiều hơn hai nghĩa, các nghĩa này có liên quan với nhau.
IV. Hoán dụ
Hoán dụ là biện pháp tu từ dùng từ ngữ vốn chỉ sự vật, hiện tượng này để gọi tên sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ tương cận (gần nhau) nhằm tăng khả năng gợi hình gợi cảm cho sự miêu tả.
Soạn bài Chùm ca dao về quê hương quốc gia
I. Trước khi đọc
1. Với em, quê hương yêu dấu là nơi em sinh ra và lớn lên. Những ấn tượng đẹp đẽ và sâu sắc nhất về quê hương: phong thái trữ tình, con người thân thiện, hiểu khách.
2. Bài thơ thích nhất về quê hương: Quê hương (Đỗ Trung Quân)
II. Đọc văn bản
1. Bài 1
Gió mang cành trúc la đà,
Tiếng chuông Trấn Võ canh gà Thọ Xương.
Mịt mờ khói toả ngàn sương,
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.
– Nội dung: Vẻ đẹp của vùng đất Thăng Long thuở xưa
– Những nét đẹp tiêu biểu: tiếng chuông Trấn Võ, canh gà Thọ Xương, nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.
2. Bài 2
Ðường lên xứ Lạng bao xa?
Cách ba quả núi với ba quãng đồng.
Ai ơi đứng lại mà trông,
Kìa núi thành Lạng kìa sông Tam Cờ.
– Nội dung: Vẻ đẹp của vùng đất xứ Lạng.
– Lời nhắn nhủ phải ghi nhớ quê hương, nguồn cội.
3. Bài 3
Đò từ Đông Ba, đò qua Đập Đá,
Đò về Vĩ Dạ, thẳng ngã ba Sình.
Lừ đừ bóng ngả trăng chênh,
Tiếng hò xa vọng, nặng tình nước non.
– Nội dung: Vẻ đẹp của vùng đất xứ Huế.
– Những địa danh tiêu biểu: Đông Ba, Đập Đá. Vĩ Dạ, ngã ba Sình.
– Nét đẹp của xứ Huế mộng mơ, êm đềm .
III. Sau khoảng thời gian đọc
1. Trả lời thắc mắc
Câu 1. Đọc các bài ca dao 1,2 và cho biết: Mỗi bài ca dao có mấy dòng? Cách phân bổ số tiếng trong mỗi dòng cho thấy dấu hiệu gì của thơ lục bát?
– Mỗi bài ca dao có 4 dòng.
– Cách phân bổ số tiếng ở mỗi dòng: dòng 1 và dòng 3 có 6 tiếng, dòng 2 và dòng 4 có 8 tiếng.
– Cách phân bổ số tiếng này cho thấy các câu thơ lục bát bao gồm các cặp câu tạo thành một bài.
Câu 2. Đối chiếu với những điều được nêu trong mục Tri thức ngữ văn ở đầu bài học, hãy xác nhận cách gieo vần, ngắt nhịp và phối hợp thanh điệu trong các bài ca dao 1, 2.
– Bài ca dao 1:
- Cách gieo vần: đà – gà, Xương – gương.
- Thanh điệu: tiếng đà, Xương, sương, Hồ là thanh bằng; tiếng trúc, Võ, tỏa, Thái là thanh trắc.
- Nhịp thơ: 2/2/2
– Bài ca dao 2:
- Cách gieo vần: xa – ba, đồng – trông
- Thanh điệu: tiếng xa, đồng, trông, Cờ là thanh bằng; tiếng Lạng, núi, lại là thanh trắc.
- Nhịp thơ: 4/4.
Câu 3. So với hai bài ca dao đầu, bài ca dao 3 là bài lục bát biến thể. Hãy nêu ra tính chất biến thể của thơ lục bát trong bài ca dao này trên các phương diện: số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần, cách phối hợp thanh điệu…
– Số tiếng mỗi dòng: Câu 1, 2 và 4 là 8 tiếng, câu 3 là 6 tiếng.
– Cách gieo vần: Không tuân theo quy tắc
Câu 4. Trong cụm từ mặt gương Tây Hồ, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào? Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
– Biện pháp tu từ: ẩn dụ
– Tác dụng: Cho thấy vẻ đẹp của mặt nước Tây Hồ trong xanh, tĩnh lặng.
Câu 5. Nêu cảm nhận của em về tình cảm tác giả dân gian gửi gắm trong lời nhắn gửi: “Ai ơi đứng lại mà trông”. Hãy tìm một số câu ca dao, tục ngữ có sử dụng từ ai hoặc có lời nhắn ai ơi.
– Tình cảm mà tác giả dân gian muốn gửi gắm: lời nhắc nhở phải ghi nhớ quê hương, cội nguồn dân tộc.
– Một số bài ca dao, tục ngữ:
Ai ơi đứng lại mà trông,
Kìa vạc nấu đó, kìa sông đãi bìa.
*
Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng từng ấy.
*
Ai ơi bưng dĩa cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
Câu 6. Bài ca dao 3 đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh để mô tả thiên nhiên xứ Huế? Những từ ngữ, hình ảnh đó giúp em hình dung như vậy nào về cảnh sông nước nơi đây.
– Bài ca dao 3 đã sử dụng từ ngữ, hình ảnh: Đông Ba, Đập Đá, Vĩ Dạ, ngã ba Sình, bóng trăng, tiếng hò.
– Cảnh sông nước xứ Huế: thơ mộng, êm đềm.
Câu 7. Các bài ca dao trữ tình thường bộc lộ trực tiếp tình cảm, xúc cảm của con người. Qua chùm ca dao trên, em cảm thu được gì về tình cảm của tác giả nhân dân so với quê hương quốc gia.
- Tình yêu quê hương quốc gia.
- Lòng tự hào trước vẻ đẹp của quê hương.
2. Viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về một danh lam thắng cảnh của quê hương quốc gia.
Gợi ý:
Hà Nội – thủ đô của nước Việt Nam là quê hương của em. Đó là một tp rất rộng lớn và sôi động. Nơi đây có rất nhiều tòa nhà cao tầng mọc lên san sát nhau. Hai bên đường là các cửa tiệm, quán ăn ngay tấp nập người mua bán. Ở Hà Nội có nhiều điểm tham quan rất nổi tiếng như hồ Gươm, tháp Rùa, đền Ngọc Sơn, chùa Một Cột, Văn miếu Quốc Tử Giám, Hoàng Thành Thăng Long… thu hút nhiều khách du lịch. Con người Hà Nội rất thanh lịch, hiếu khách. Mỗi mùa, Hà Nội lại mang một nét đẹp riêng. Hà Nội không chỉ hiện đại mà còn cổ kính. Mỗi nét đẹp đều khiến con người say mê. Em yêu toàn bộ mọi thứ thuộc về tp này.
Xem thêm tại Cảm nghĩ của em về một danh lam thắng cảnh của quê hương quốc gia
