Soạn bài: Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận dưới đây giới thiệu với các bạn để tham khảo giúp học tập tốt môn Ngữ Văn lớp 11 chuẩn bị cho bài giảng sắp tới đây của mình.
1. Mẫu 1: Soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận
1.1. Tri thức cơ bản Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận
1. Phân tích đề là xác nhận các vấn đề sau:
- Nội dung trọng tâm của nội dung
- Các thao tác lập luận chính cần sử dụng: giải thích, minh chứng, phân tích…; phối hợp các phương thức diễn đạt
- Phạm vi tư liệu cần huy động
2. Tìm ý là xác nhận các ý văn cho bài văn nghị luận
Có thể thực hiện việc tìm ý bằng cách đặt ra các thắc mắc và tự trả lời rồi từ câu trả lời xác nhận ý văn. Sau đó, phân loại, sắp xếp tạo thành hệ thống ý lớn, ý nhỏ cho nội dung.
3. Lập dàn ý là triển khai, sắp xếp các ý theo một trật tự nhất định, tạo dựng cấu trúc nội dung. Dàn ý của bài văn nghị luận gồm ba phần:
a. Mở bài:
- ý 1
- ý 2
b. Thân bài:
ý 1:
ý 1a:
- ý 1a1 (nếu có)
- ý 1a2 (nếu có)
ý 1b:
- ý 1b1 (nếu có)
- ý 1b2 (nếu có)
ý 2:
ý 2a:
- ý 2a1 (nếu có)
- ý 2a2 (nếu có)
ý 2b:
- ý 2b1 (nếu có)
- ý 2b2 (nếu có)
c. Kết bài:
- ý 1
- ý 2
1.2. Rèn kĩ thuật Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận
Các đề bài luyện tập:
Đề 1. Trái đất sẽ ra sao nếu thiếu đi màu xanh của những cánh rừng?
Đề 2. Các Mác nói: “Mọi tiết kiệm, suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”. Anh (chị) hãy giải thích và làm sáng tỏ câu nói trên.
Đề 3. Từ văn bản Cha tôi của Đặng Huy Trứ, anh (chị) hãy phát biểu tư tưởng về việc đỗ- trượt trong thi cử so với bản thân.
1. Phân tích đề
Nội dung trọng tâm Các thao tác lập luận chính Phạm vi tư liệu Đề 1 Vai trò của rừng trong cuộc sống. Giải thích, phân tích, minh chứng. Những dẫn chứng từ thực tiễn. Đề 2 Ý nghĩa và tầm trọng yếu của việc tiết kiệm thời gian. Giải thích, phân tích, minh chứng. Những dẫn chứng thực tiễn từ bản thân, cuộc sống. Đề 3 Tư tưởng về việc đỗ – trượt trong thi cử so với bản thân và tầm trọng yếu của vấn đề so với sự thành đạt của một con người. Phân tích phối hợp phương thức tự sự, biểu cảm. Văn bản Cha tôi và dẫn chứng từ thực tiễn bản thân, cuộc sống.
2. Tìm ý
Tìm ý cho các đề văn trên dựa vào các thắc mắc sau:
Đề 1:
1. Rừng là gì?
(Rừng là một hệ sinh thái, trong phạm vi đề bài là các loại cây cối lâu năm trên một diện tích rộng (Rừng Amazôn, rừng lá kim, rừng U Minh, rừng Việt Bắc,…)
2. Rừng mang lại cho trái đất những lợi nhuận gì? (Về môi trường, kinh tế, sức khoẻ…?)
Lợi nhuận của rừng: thăng bằng sinh thái (Phân phối oxi, là lá phổi xanh của trái đất, chống xói mòn, lũ lụt, …); phân phối nhiều tài nguyên quý báu (Gỗ, thảo dược, than đá,…); tạo quang cảnh thiên nhiên trong lành, thanh bình,…
3. Tình trạng màu xanh của rừng đã và đang bị huỷ hoại, tàn phá ra sao?
Tình trạng: diện tích rừng giảm mạnh trong nhiều năm qua (ở Viet Nam từ 75% diện tích xuống còn hơn 20%) do bị con người chặt phá bừa bãi, cháy rừng,…
4. Hậu quả và nguyên nhân của tình trạng trên?
- Hậu quả: mất thăng bằng sinh thái (sạt lở, xói mòn đất, thủng tầng ôzôn…); tổn hại kinh tế…
- Nguyên nhân: do lòng tham, sự vụ lợi của con người; do hiểu biết nông cạn, bất cẩn,…
5. Phương án?
- Phương án trước mắt: xử lí những vi phạm về bảo vệ rừng; tiến hành trồng rừng, phủ xanh đất trống, đồi trọc,…
- Phương án lâu dài: tuyên truyền, xây dựng ý thức trồng và bảo vệ rừng; hoàn thiện luật trồng và bảo vệ rừng…
6. Đóng góp của bản thân để giữ gìn màu xanh của rừng?
Tham gia bảo vệ rừng, trồng cây gây rừng,…
Đề 2
1. Tiết kiệm là gì?
Tiết kiệm là sử dụng, tiêu xài,… vừa đủ, đúng mực.
2. Tiết kiệm để làm gì? Tiết kiệm thời gian là gì? Vì sao nói: “Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”?
Tiết kiệm để giảm tối tối đa sức lực, tiền nong,… của con người.
Tiết kiệm thời gian là để trong thời gian ngắn nhất làm được khối lượng công việc lớn nhất từ đó tiết kiệm được sức lực tiền nong của con người.
Nếu biết tiết kiệm thời gian thì sẽ tiết kiệm được sức lực, làm ra được nhiều sản phẩm phục vụ cuộc sống nên có thể nói Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian.
3. Câu nói của Mác đã được trổ tài như vậy nào trong cuộc sống? Ý nghĩa thực tiễn của câu nói trên trong toàn cầu hiện đại?
Trong quá trình phát triển, con người không ngừng nâng cấp công cụ lao động nhằm nâng cao năng suất lao động.
Mỗi sáng tạo kinh nghiệm, mỗi phát minh đều nhằm đạt đích làm sao trong khoảng thời gian ngắn nhất có thể làm ra nhiều nhất các sản phẩm có chất lượng.
Tiết kiệm thời gian trong mọi công việc là cách tốt nhất để năng cao chất lượng cuộc sống.
Dẫn chứng: lao động thủ công mất hai ngày làm xong một sản phẩm; sử dụng máy móc hiện đại chỉ hai giừ làm ra mười sản phẩm; có giống lúa trồng 4 tháng mới thu hoạch, có giống lúa chỉ trồng 3 tháng đã có thể thu hoạch mà năng suất lại cao hơn,…
Nhịp sống hiện đại đòi hỏi con người phải năng động, nhanh nhẹn, phải cùng một lúc làm được nhiều việc,… Do đó, con người trong toàn cầu hiện đại càng phải tiết kiệm thời gian.
4. Mỗi người cần làm gì để tiết kiệm thời gian?
Làm việc có plan, khoa học, luôn nỗ lực trong học tập, lao động, không lãng phí thời gian vào những việc vô ích.
Đề 3
Đọc lại văn bản Cha tôi và tìm ý theo các thắc mắc sau:
1. Nội dung của văn bản Cha tôi là gì?
2. Tư tưởng về đỗ – trượt trong thi cử của Đặng Văn Trọng là gì?
3. Điều khác lạ, mới mẻ trong ý kiến của người cha?
4. ý kiến của em về tư tưởng trên?
5. Tư tưởng của số đông mọi người về việc đỗ – trượt trong thi cử hiện tại (theo sự hiểu biết của bản thân)?
6. Tư tưởng của bản thân?
- Về thi cử
- Về việc đỗ – trượt
7. Bài học rút ra từ mẩu chuyện của Đặng Huy Trứ?
3. Lập dàn ý
Đề 1
a. Mở bài
Giới thiệu tổng quan về vai trò và ý nghĩa của rừng trong cuộc sống.
b. Thân bài
Giá trị, lợi nhuận của rừng:
- Rừng là lá phổi xanh duy trì sự sống trên trái đất
- Rừng là kho tàng tài nguyên của quốc gia
- Rừng là vị trí du lịch mê hoặc, …
Rừng đang bị tàn phá
- Tình trạng: diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp, diện tích đồi trọc ngày càng tăng, …
- Nguyên nhân: bất cẩn, thiển cận, vụ lợi, …
Phương án để cứu rừng:
- Trước mắt:
- Lâu dài:
c. Kết bài
- Xúc cảm của bản thân
- Mong ước của bản thân
Đề 2
a. Mở bài
- Tiết kiệm là một vấn đề luôn được xã hội quan tâm.
- Giới thiệu, trích dẫn câu nói của Mác: “Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”.
b. Thân bài
Khái niệm tiết kiệm
Tiết kiệm giúp con người giảm tối đa sức lực và tiền nong
Tiết kiệm thời gian là sử dụng thời gian ít nhất để làm được khối lượng công việc lớn nhất
Dấu hiệu câu nói của Mác trong thực tiễn:
- Xã hội không ngừng nâng cấp công cụ lao động, KHKT
- Mỗi cá nhân học tập, lao động không ngừng
Ý nghĩa thực tiễn của câu nói:
- Tiết kiệm thời gian giúp xã hội phát triển nhanh.
- Tiết kiệm thời gian giúp cá nhân đạt hiệu quả cao trong công việc, xây dựng nếp sống tốt.
Mỗi cá nhân cần tiết kiệm thời gian bằng cách:
- Làm việc có plan, khoa học
- Tránh thưởng thức quá đà
c. Kết bài
- Tiết kiệm thời gian là một đức tính tốt đẹp của con người
- Mỗi cá nhân cần biết sắp xếp thời gian hợp lí để tiết kiệm thời gian, mang lại hiệu quả cao nhất trong công việc
- Tiết kiệm thời gian là cách tốt nhất để năng cao chất lượng cuộc sống.
Đề 3
a. Mở bài
- Giới thiệu văn bản Cha tôi của Đặng Văn Trọng
- Nhận xét tổng quan về tư tưởng đỗ – trượt của ngưới cha trổ tài trong đoạn trích.
b. Thân bài
Thái độ và cách ứng xử của người cha trước các tình huống đỗ – trượt của con trai.
- Lo ngại khi con trai đỗ đạt quá dễ dàng. Ông coi trọng việc đỗ đạt song theo ông, thi cử là quá trình khổ luyện.
- Đau lòng khi con trai bị đánh hỏng nhưng ông vẫn tỏ ra rất bình thường để không làm con nản chí.
Tư tưởng của người cha: việc đỗ – trượt trong thi cử là chuyện khó tránh. Đỗ đạt rất trọng yếu với sự nghiệp của con người nhưng không phải là toàn bộ. Học để thành người tốt, người có ích chứ không phải là chỉ để làm quan.
Nhận xét: đây là một tư tưởng rất tiến bộ và rất nhân văn.
Tư tưởng của bản thân về đỗ – trượt trong thi cử là gì?
- Đỗ đạt trong học hành là ước mong và nguyện vọng của toàn bộ mọi người. Học tập và tập luyện là để thi đỗ, để có việc làm tốt, để làm việc có ích; đỗ đạt không được kiêu căng.
- Nhưng nếu trượt thì cũng không nản. Đỗ đạt và học cao không phải là con đường duy nhất. Học để làm người chứ không phải chỉ để làm công việc nhàn hạ hay có vị trí trong xã hội,…
- Phê phán một số tư tưởng cực đoan về đỗ trượt: Quá coi trọng việc đỗ đạt; Không có ý chí học tập và vươn lên trong cuộc sống.
c. Tổng kết
Bài học rút ra cho bản thân.
Bài văn mẫu đề 1: Trái đất sẽ ra sao nếu thiếu đi màu xanh của những cánh rừng?
Rừng và cây trực tiếp hoặc gián tiếp đều tác động tới cuộc sống của con người, động vật và thực vật. Càng ngày con người càng nhận thức được tầm trọng yếu của môi trường sống và đã có nhiều hoạt động thúc đẩy tích cực lên hệ sinh thái rừng và thực vật, nhưng sự suy thoái của rừng vẫn đang tiếp tục diễn ra với một vận tốc đáng lo sợ. Để góp phần bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng, ở Viet Nam từ lâu đã có tục lệ đẹp “Mùa xuân là Tết trồng cây”…
Thực tiễn đã minh chứng cây có vai trò trọng yếu trong việc cải tổ nguồn nước. Các khu rừng trồng làm giảm sụt lở và xói mòn đất. Sự che phủ của rừng và cây ở đầu nguồn góp phần tích cực bảo vệ, thăng bằng nước cho sản xuất nông nghiệp. Cây cối thường được trồng trong các đô thị hoặc làng xã để làm giảm bụi, giảm ô nhiễm không khí và bảo vệ các công trình xây dựng lịch sử. Nhiều loài cây cũng đã được trồng để lấy thảo dược và lá, cành, vỏ cây rừng được thu hái để làm thuốc trị bệnh. Cây Nim (Agadirachta) thường được trồng gần nhà để chống muỗi. Cây Mô-rin-ga thường được trồng xen với cây khác để thanh lọc nước. Cây che bóng và là nơi ẩn náu cho người, gia súc khi đang làm việc trên các cánh đồng. Đây là một cách làm rẻ, đơn giản để làm giảm cơn nóng bức trên đồng ruộng.
Không có cây thì không có rừng, nhưng rừng không phải chỉ là một tập hợp của những cây rừng. Mỗi một khu rừng là một hệ sinh thái có tác động qua lại, chứa đựng bên trong hàng triệu sinh vật sống khác nhau, có nhiều loài trong đó cho đến nay khoa học vẫn chưa mô tả hoặc chưa tìm hiểu được.
Rừng và cây tác động tích cực so với môi trường ở nhiều khía cạnh khác nhau nhưng diện tích rừng bị phá hoại, sự suy thoái của rừng vẫn đang diễn ra ở mức độ rất cao. Theo điều tra mới đây của Tổ chức Lương – Nông toàn cầu (FAO), rừng bị tàn phá là do: Thiếu lương thực và nghèo nàn do vận tốc tăng trưởng dân số, chiến tranh, thảm hoạ khí hậu; Nhiều quốc gia thiếu trách nhiệm, không có biện pháp để bảo vệ rừng; Không quản lý được việc khai thác rừng; Lấp lửng về quyền sử dụng đất đai, pháp luật và hệ thống thuế liên quan; Thiếu hiểu biết và ý thức trách nhiệm; Thiếu cơ chế quyết sách, quyền hạn, phương pháp để thực hiện quyết sách; Quan tâm quá yếu việc phát triển nông thôn dựa vào sự tham gia của người dân.
Để bảo vệ rừng và sự phong phú tài nguyên rừng, các quốc gia trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam đã xây dựng các kế sách phát triển rừng, trong đó bảo vệ nghiêm ngặt rừng quốc gia và các khu bảo tồn tự nhiên. Bất kỳ khách du lịch nào đến tham quan khu vực này đều phải chấp thuận và chịu sự kiểm tra của viên chức nhà nước. Phong phú sinh học là khía cạnh trọng yếu nhất trong khu vực này với mục đích là giữ gìn hệ sinh thái cho thế hệ con cháu mai sau.
Tại Việt Nam, theo kế sách phát triển rừng, đến năm 2020, diện tích rừng cần phát triển là 16 triệu héc-ta (gồm cả rừng cao su), rừng sản xuất hơn tám triệu héc-ta và rừng phòng hộ cùng với rừng đặc dụng gần tám triệu héc-ta. Việt Nam nằm sát biển mà hai phần ba diện tích thuộc vùng đồi núi nhiều và lại trong vùng nhiệt đới nhưng không thể xây dựng lâm phận quốc gia bằng khoảng gần 70% diện tích như Nhật Bản hiện tại. Nguyên nhân, do Viet Nam vẫn là một nước nông nghiệp và do mật độ số dân của Việt Nam hiện rất cao. Quỹ đất quốc gia còn phải ưu tiên để làm nhiều việc khác, như xây dựng đô thị, sản xuất lương thực, v.v.. và xây dựng khu công nghiệp. Nếu chỉ dừng lại như vậy, thì không thể tạo được đột phá trong việc xây dựng lâm phận quốc gia. Vấn đề trọng yếu là hơn tám triệu héc-ta rừng sản xuất ấy sẽ làm thâm canh khoảng bốn triệu héc-ta (hơn hai triệu héc-ta rừng tự nhiên và 1,5 triệu héc-ta rừng trồng thâm canh) ở vùng trung tâm để phân phối gỗ, tre, v.v.. làm hàng xuất khẩu, sản xuất bột, giấy v.v.. và tạo ra một số mặt hàng đặc sản rừng. Trong gần tám triệu héc-ta rừng còn lại, thì sẽ có khoảng sáu triệu ha rừng phòng hộ đầu nguồn, phòng hộ ven biển, phòng hộ môi trường và khoảng hai triệu ha rừng đặc dụng là các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên và khu di tích lịch sử.
Theo ý kiến của các nhà khoa học lâm nghiệp, cần tập trung xây dựng các khu rừng phòng hộ trung tâm quốc gia (khoảng ba triệu héc-ta), như rừng phòng hộ đầu nguồn thủy điện. Trong hai triệu héc-ta rừng đặc dụng thì tập trung xây dựng hệ thống vườn quốc gia (Tam Đảo, Phong Nha – Kẻ Bàng, v.v…), các khu bảo tồn có đặc trưng nhiệt đới cao và khu di tích lịch sử trung tâm, không dàn trải. Đây chính là điểm đột phá, tránh lãng phí trong đầu tư lâm nghiệp và là con đường hợp lý để nâng cao năng suất lao động, năng suất rừng, v.v…
So với công tác xây dựng rừng, cần phải làm có trọng tâm, trung tâm, có hiệu quả, vì hiện tại tất cả chúng ta không còn ở giai đoạn phủ xanh đất trống, đồi núi trọc nữa. Cần khẩn trương xây dựng các khu rừng công nghiệp thâm canh gồm cả rừng tự nhiên có năng suất, chất lượng tốt, thỏa mãn mục tiêu sản xuất đồ gỗ và làm nguyên liệu để sơ chế ván nhân tạo, giấy, bột giấy. Hàng hóa đặc sản rừng thì trồng, tạo ra và sơ chế, tìm thị trường cho sản phẩm quế, hồi, sa nhân, thảo quả, trầm, mật rắn, mật ong v.v…
Và ..
Ai chả biết rừng là ngôi nhà tự nhiên của các loài chim muông. Thiếu đi rừng, muông thú sẽ lang thang để rồi rơi vào tay những người thợ săn. Theo giải trình tiên tiến nhất của UICN, có 16,306 loài bị đe dọa biến khỏi mặt phẳng trái đất, nhiều hơn con số 16,118 loài thông báo năm ngoái. Loài khỉ orang-outan đảo Sumatra, Indonesia, hiện chỉ còn 7.300 con. Trong vòng 75 năm qua, số lượng orang-outan ở đây đã giảm đi hơn 80%. Giống chim vẹt đảo Maurice chỉ có thể tìm thấy duy nhất ở vùng Đông-Nam đảo Maurice, trong sân vườn quốc gia PNBRG. Tại đây, một chương trình bảo tồn giống vẹt quý này đã được tiến hành ráo riết. Nạn tàn phá rừng là nguyên chính gây nên sự hiếm hoi của loài chim này. Hay ngay như trong đất Viet Nam, bạn có thể dễ dàng nhìn thấy những chú voi trên tivi, sách báo hay trong các vườn thú, vườn quốc gia. Nhưng bạn có biết, Việt Nam hiện tại chỉ còn khoảng 100-110 con?… Tất nhiên, có những con số ở đây bạn thấy còn nó rất lớn. Nhưng hãy thử nghĩ lại một tí. Đó là con số của cả một quốc gia, thậm chí của cả một toàn cầu thì có còn lớn nữa không? Đây là những con số thật sự đáng tiếc!
Mà không chỉ với các loài động thực vật, nếu mất đi rừng, sẽ xảy ra hiện tượng lũ lụt, xói mòn, xói lở đất. Các bạn ơi, các bạn hãy thử nghĩ mà xem. Ngưòi nông dân vất vả cả năm trời được có 2 vụ lúa. Vậy mà chỉ một lần lũ về là cuốn sạch mất một vụ rồi. Thử hỏi nỗi khổ tâm ấy ai thấu? Hay dải đất miền Trung thân thương của Tổ quốc năm nào cũng phải chịu khổ vì nước lũ, các hộ dân khó mà tạo được cuộc sống ổn định. Như vậy có thiệt thòi hay không? Vâng, xin nói lại rằng tôi và rất nhiều người ở đây chưa từng tham gia chặt phá rừng. Nhưng tất cả chúng ta có dám chắc rằng tất cả chúng ta chưa từng dung những sản phẩm của rừng xanh? Có những nhu cầu cơ bản trọng yếu, nhưng lại có những nhu cầu chỉ để thoả mãn mục đích cá nhân. Hầu hết mọi người đều ưa dung đồ gỗ hơn, nhất là những loại gỗ quý. Vậy thì vì sao không từ bỏ một tí lợi nhuận cá nhân mà cứu lấy môi trường này- ngôi nhà chung của toàn bộ tất cả chúng ta?
Rừng là lá phổi xanh của toàn cầu. Trong mỗi tất cả chúng ta, có ai có thể sống thiếu phổi? Cũng như vậy, tất cả chúng ta không thể sống thiếu rừng, thiếu cây xanh.
Bài văn mẫu đề 2: Nghị luận xã hội về vấn đề: “Tiết kiệm thời gian”
Cuộc sống của con người mỗi ngày một thay đổi, của cải vật chất ngày càng nhiều nhưng tài nguyên thiên nhiên không phải là vô tận. Nếu tất cả chúng ta không biết tiết kiệm thì làm ra bao nhiêu cũng hết. C. Mac nói: “Mọi tiết kiệm, suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”. Câu nói của Cac Mac nhất định thời gian là quý nhất.
Trước hết, tất cả chúng ta phải hiểu thế nào là tiết kiệm?. Tiết kiệm là một trong những phẩm chất cơ bản của con người. Tiết kiệm là sử dụng tiền nong, của cải vật chất, sức lao động, thời gian… một cách hợp lí, đúng mức, không lãng phí.
Tiết kiệm không phải là bủn xỉn, keo kiệt, không phải là coi trọng đồng tiền một cách quá đáng, việc cần tiêu xài cũng không dám tiêu xài, gặp lúc cần đóng góp cũng không đóng góp.
Tiết kiệm cũng không phải là dè xẻn, để dành, cất kín tiền nong dư thừa mà trái lại, cần làm cho nó sinh sôi nảy nở. Người dân nào cũng có tiền chưa dùng đến, nên đem gửi vào ngân hàng, vào quỹ tiết kiệm, sẽ ích nước lợi nhà, theo trí não của câu slogan: “Tiết kiệm là quốc sách”.
Cac Mac nói : “Mọi tiết kiệm, suy cho cùng là tiết kiệm thời gian” bởi vì thời gian gắn liền với từng con người và từng việc cụ thể. Muốn hoàn thiện một công việc nào đó, dù lớn hay nhỏ, tất cả chúng ta đều cần phải có thời gian. Ví dụ : học sinh học năm năm thì hết bậc Tiểu học, bốn năm thì hết bậc Trung học nền tảng, ba năm mới hết bậc Trung học phổ thông. Người nông dân sau ba tháng gieo trồng, chăm sóc mới thu hoạch được một vụ lúa. Không có thời gian thì tất cả chúng ta không làm được việc gì cả. Từ xưa, dân gian cũng đã nhất định: “Thì giờ là vàng bạc”.
Vậy thời gian là yếu tố trọng yếu không thể thiếu để tất cả chúng ta học tập, lao động và tạo ra những của cải vật chất, trí não quý giá cho cá nhân, cho xã hội. Sử dụng một khoảng thời gian cho một công việc nào đó nhưng không đạt kết quả theo ý muốn thì ta buộc phải làm lại từ đầu. Như vậy là ta đã đánh mất thời gian, đánh mất một phần của cuộc sống mình.
Trong quãng đời đi học, nếu tất cả chúng ta lười biếng, không chịu nghe theo lời giáo dục của cha mẹ, thầy cô thì liệu khi bước vào đời, tất cả chúng ta có đủ năng lực để tự nuôi sống bản thân và đóng góp cho xã hội ?. Lúc ấy, dẫu có muốn học lại từ đầu thì chắc cũng không dễ dàng gì.
Sử dụng thời gian để học tập tốt, lao động tốt thì tất cả chúng ta sẽ tạo ra nhiều của cải vật chất và trí não, góp phần dựng xây quốc gia ngày càng giàu đẹp.
Có thời gian là có toàn bộ. Thời gian qua đi không lấy lại được. Mỗi con người chỉ có một quỹ thời gian nhất định để sống, học tập và lao động. Vậy trong suốt thời gian ấy, tất cả chúng ta phải làm gì để đến “khi nhắm mắt xuôi tay, không phải ân hận vì những năm tháng sống hoài sống phí ?” (“Thép đã tôi thế đấy” – Otsterropski). Đó là thắc mắc lớn đặt ra cho cả đời người, do đó tất cả chúng ta phải biết quý thời gian mình đang sống.
Trong hoàn cảnh đất Viet Nam hiện tại, câu nói của Cac Mac càng có giá trị như một chân lí. Việt Nam vốn là một nước có nền kinh tế tiểu nông lạc hậu. Sau hai trận chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ kéo dài suốt mấy chục năm, nền kinh tế Viet Nam lại càng nghèo nàn, lạc hậu. Chính vì vậy, tất cả chúng ta cần tranh thủ thời gian để khôi phục và phát triển mọi ngành nghề của quốc gia. Kể từ ngày 30 tháng 4 năm 1975 cho đến nay, nhân dân ta đã bắt tay vào sự nghiệp xây dựng quốc gia trong hòa bình theo đường lối đổi mới, mở cửa nên bước đầu đã có cuộc sống ấm no. Tuy vậy, Việt Nam vẫn là một trong những nước nghèo chậm phát triển so với các nước trong khu vực và trên toàn cầu.
Hiện tại, đi đôi với những nỗ lực phát triển kinh tế, khoa học, kĩ thuật. Nhà Viet Nam đã đề cao chủ trương tiết kiệm trong toàn Đảng, toàn dân, coi tiết kiệm là quốc sách, là một trong những biện pháp cơ bản hàng đầu để xây dựng quốc gia.
“Tiết kiệm là quốc sách”, bởi vì tiết kiệm mang lại lợi nhuận to lớn cho con người và xã hội. Với một quốc gia như Việt Nam thì tiết kiệm lại càng trọng yếu và thiết yếu. Tiết kiệm để tích lũy vốn, đẩy mạnh sản xuất, cải tổ đời sống nhân dân, từng bước mang quốc gia đi lên. Tất cả chúng ta có thể huy động vốn từ nhiều nguồn như vay mượn của nước ngoài hay hợp tác đầu tư… nhưng nguồn vốn trong nước vẫn là cơ bản, mà nguồn vốn của nhân dân chỉ có được bằng cách tiêu xài hợp lí và tiết kiệm.
Tiết kiệm là việc làm vô cùng thiết yếu. Đảng và Nhà nước mời gọi các đơn vị, đoàn thể hãy tiết kiệm tối đa, không mua ô tô loại sang, không xây dựng công sở thật lớn, không trang bị những đồ dùng đắt tiền, không tổ chức tiệc tùng lãng phí… Những công trình lớn được xây dựng đúng tiến độ thi công, đảm bảo đúng chất lượng tốt tiết kiệm cho ngân quỹ quốc gia. Những cuộc họp đúng giờ, ngắn gọn là tiết kiệm thời gian. Một dây chuyền sản xuất hợp lí là tiết kiệm công sức lao động.
Tiết kiệm là triệu chứng của nếp sống văn minh, văn hóa. Xưa nay, những kẻ có thói xấu ném tiền qua cửa sổ đều mau chóng thất cơ lỡ vận, còn những người biết tiêu xài hợp lí và thực sự tiết kiệm thì ngày càng sung túc. Sinh thời, Hồ Chủ tịch đã dặn dò toàn dân phải “tiết kiệm thời giờ, sức lao động và tiền của”.
Mỗi người có những phương thức khác nhau để thực hành tiết kiệm. Chủ doanh nghiệp tiết kiệm tiền tài, sức lao động, hợp lí hóa sản xuất. Người nội trợ tiêu xài hợp lí để tiết kiệm ngân quỹ gia đình. Còn học sinh tất cả chúng ta phải làm gì để thực hành tiết kiệm ?. Điều trọng yếu nhất là nên dành nhiều thời gian để : “Học, học nữa, học mãi”; phải biết sắp xếp một cách hợp lí giờ học, giờ chơi, giờ lao động. Giữ gìn trường lớp, bàn ghế, đồ dùng học tập… là tiết kiệm cho nhà trường. Giữ gìn sách vở, quần áo, xe cộ để cha mẹ đỡ tốn tiền sắm sửa cũng là tiết kiệm. Chăm chỉ học tập, lao động vừa là giúp đỡ cha mẹ, vừa là giúp quốc gia tiết kiệm tiền tài để huấn luyện một con người. Có muôn ngàn phương pháp để tiết kiệm, miễn là tất cả chúng ta phải có ý thức tự giác.
Câu nói của Cac Mac đúng với mọi hoàn cảnh, mọi quốc gia. Trong nhịp sống khẩn trương của thời kì công nghiệp, tất cả chúng ta lại càng phải thường quyên tập luyện ý thức tiết kiệm.
Không chỉ tự mình thực hành tiết kiệm mà tất cả chúng ta nên vận động mọi người cùng hưởng ứng chủ trương tiết kiệm, chống lãng phí tiền tài Nhà nước, nhất là lãng phí thời gian. Tiết kiệm không chỉ là việc làm trọng yếu, cấp thiết mà còn là một trong những phẩm chất cần phải có của mỗi con người nếu muốn thành công trong sự nghiệp. Vì thế, ủng hộ chủ trương tiết kiệm của Nhà nước cũng là biện pháp để tất cả chúng ta tập luyện phẩm chất tốt đẹp của con người mới.
2. Mẫu 2: Soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận
Phân tích đề
2.1. Câu 1 trang 23 sgk Ngữ Văn 11 tập 1
Về kiểu đề: Đề 1 thuộc dạng đề có định hướng cụ thể. Hai đề 2 và 3 là những “đề mở” yêu cầu người viết phải tự tìm tòi và xác nhận hướng triển khai.
2.2. Câu 2 trang 23 Ngữ Văn 11 Tập 1 sgk
Vấn đề xuất luận
– Đề 1: Vấn đề xuất luận là “việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới”. Vấn đề được định hướng rõ ràng trong lời nhận xét của Vũ Đình Khoan về “cái mạnh”, “cái yếu” của con người Việt Nam.
– Đề 2: Chỉ yêu cầu bàn về một khía cạnh nội dung của bài thơ Tự tình (đó là tâm sự của Hồ Xuân Hương). Với yêu cầu này, người viết cần cụ thể hóa được “nội dung tâm sự” của Hồ Xuân Hương trong bài thơ thành các luận điểm.
– Đề 3: Nội dung nghị luận còn để mở hơn vì trong đề bài mở chỉ có đối tượng nghị luận (bài thơ Thu điếu). Với đề này, người viết phải tự xác nhận được một vấn đề hẹp liên quan đến tác phẩm để triển khai.
2.3. Câu 3 trang 23 tập 1 sgk Ngữ Văn 11
Dẫn chứng, tư liệu của nội dung
– Đề 1: Dẫn chứng, tư liệu là những hiểu biết trong cuộc sống.
– Đề 2: Hạn chế và phạm vi tư liệu của nội dung là tâm sự của Hồ Xuân Hương trong bài thơ Tự tình (bài II).
– Đề 3: Hạn chế và tư liệu của nội dung là các vấn đề thuộc về nội dung và văn nghệ của bài thơ Thu điếu.
Lập dàn ý
1. Xác lập luận điểm.
2. Xác lập luận cứ.
3. Sắp xếp luận điểm, luận cứ.
Luyện tập
Trang 24 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1: Phân tích đề và lập dàn ý cho các đề bài
Đề 1: Cảm nghĩ của em về giá trị hiện thực trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh (Trích Thượng kinh kí sự của Lê Hữu Trác).
1. Phân tích đề
– Đề bài thuộc dạng đề định hướng rõ về nội dung và thao tác nghị luận.
– Vấn đề xuất luận: Giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh.
– Phạm vi dẫn chứng: Đây là đề bài thuộc kiểu bài nghị luận văn học. Dẫn chứng đa số lấy trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh.
2. Lập dàn ý
a. Mở bài
– Giới thiệu vấn đề xuất luận:
+ Cuộc sống giàu sang, xa hoa, phù phiếm đầy giả tạo của chúa Trịnh
+ Khắc họa sắc nét chân dung ốm yếu đầy bệnh hoạn của Trịnh Cán, điển hình sự suy đồi của tập đoàn phong kiến Đàng Ngoài.
b. Thân bài
– Bức tranh hiện thực sinh động về cuộc sống xa hoa nơi phủ Chúa:
+ Quang cảnh nơi phủ Chúa hiện lên cực kì xa hoa, tráng lệ và không kém phần thâm nghiêm. Cảnh nói lên uy quyền tột bậc của nhà chúa.
+ Cùng với sự xa hoa trong quang cảnh là cung cách sinh hoạt đầy kiểu cách.
– Từ bức tranh hiện thực này, ta nhận thấy thái độ phê phán nhẹ nhõm mà thấm thía của tác giả, đồng thời dự cảm được sự suy tàn của giai cấp thống trị Lê – Trịnh thế kỉ XVIII.
c. Kết bài
– Nhìn lại một cách tổng quan.
– Nêu nhận xét.
Đề 2: Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của nữ sĩ Hồ Xuân Hương qua hai bài thơ Nôm Bánh trôi nước và Tự tình II.
1. Phân tích đề
– Vấn đề xuất luận: Ngôn ngữ dân tộc trong hai bài thơ Bánh trôi nước và Tự tình của Hồ Xuân Hương.
– Phạm vi dẫn chứng: những từ ngữ giản dị, thuần Việt, những câu thơ sáng tạo từ kho tàng thành ngữ, ca dao trong hai bài thơ.
– Thao thác nghị luận: phân tích phối hợp phản hồi.
2. Lập dàn ý
Các ý cần trình bày:
– Ngôn ngữ dân tộc trong hai bài thơ Bánh trôi nước và Tự tình được trổ tài mộTự tìnhtự nhiên, linh loạt, hài hòa trong:
+ Việc nâng cao một bước khả năng diễn đạt của chữ Nôm trong sáng tạo văn học.
+ Sử dụng nhiều thuần ngữ Việt.
+ Vận dụng nhiều ý thơ trong kho tàng thành ngữ, tục ngữ, ca dao…
– Sự sáng tạo táo bạo góp phần nhất định vị trí rất đáng trân trọng của Hồ Xuân Hương trong làng thơ Nôm nói riêng và trong văn học trung đại nói chung. Phải chăng chính bởi vậy mà Xuân Diệu đã mệnh danh cho Hồ Xuân Hương là Bà chúa thơ Nôm.
CLICK NGAY vào TẢI VỀ dưới đây để download soạn văn lớp 11 bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận file word, pdf hoàn toàn miễn phí.
