Thủ Thuật

Những câu nói hay về đạo làm con ❤️ [tổng hợp]

Bạn đang xem: Những câu nói hay về đạo làm con ❤️ [tổng hợp] Tại Website saigonmetromall.com.vn

 


Đạo Làm Con Trong Ca-Dao

 

Người Việt thường lấy chữ hiếu làm
trọng. Đã có thời gọi là đạo hiếu hay đạo làm con. Đạo là một lối
sống ngang hàng như khuôn phép của một tôn-giáo. Nếu lấy việc thờ
Trời là Đạo của người bình-dân Việt-nam, thì việc phụng-dưỡng cha mẹ
và thờ cúng ông bà tổ-tiên là thực-hành phần hình nhi hạ của đạo thờ
Trời. Đó là điểm đặc-sắc của văn-hoá Việt. Ngày nay chúng ta còn giữ
được đạo hiếu là còn giữ được một phần văn-hoá dân-tộc, còn giữ được
nền-tảng gia-đình Việt-nam.

 

Gần gũi nhất, hiếu là sự đối-xử
tốt đẹp của con cái đối với cha mẹ. Xa hơn hiếu còn là sự kính-trọng
biết ơn của con cháu đối ông bà, tổ-tiên.

Ca-dao nhìn hiếu một cách thực-tế
và gắn liền với cuộc sống hằng ngày. Tuy chỉ là nhũng lời ca ngắn
gọn, nhưng cũng bao gồm được nhiều vấn-đề về hiếu rất thú-vị.

 

1. Hiếu Là
biết Công-ơn  cha mẹ sinh-thành:

 

 

Trong xã-hội nông-nghiệp, người mẹ
thường tự tay nuôi con thơ. Chẳng những cái ăn cái ngủ của con
lệ-thuộc vào mẹ; mà chính cái ăn cái ngủ của mẹ cũng tùy thuộc vào
con:

 

Nhiều người mẹ đã gầy-mòn khô-héo
vì thức khuya dậy sớm nuôi con:

 

Nhớ công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ
dành cho mình là khởi đầu của lòng hiếu thảo:

Công ơn cha mẹ mang-mang cùng đất
trời. Nhìn vào đâu con-cái cũng thấy công ơn cao dày của cha mẹ:

 

Hiếu là căn-bản của đời sống
Việt-nam. Chính cha mẹ cũng luôn nhắc nhỡ con-cái mình về công-ơn
lớn-lao như trời biển của đấng sinh-thành dưỡng-dục:

 

 

2. Hiếu là
nhớ thương cha mẹ khi xa-cách:

 

Trong xã-hội nông-nghiệp, con-cái
khi trưởng thành, thường sống chung hoặc sống gần-gũi với cha mẹ.
Con trai thường xa nhà khi đi lính hoặc đi làm quan sau khi đỗ-đạt.
Con gái thường xa nhà khi phải lấy chồng xa. Lòng hiếu được giãi bày
qua những lời tâm-sự nhớ thương.

 

Niềm nhớ thương đằng-đẵng suốt cả
cuộc đời:

Xót xa thay cho nỗi nhớ thương của
người con phải lìa xa cha mẹ:

 

Dù cha mẹ có già-nua đi nữa, việc
xa cha mẹ vẫn là một điều đau-khổ cho con cái:

 

Thương cha nhớ mẹ quay-quắt trong
lòng, đôi khi xáo-trộn cả sinh-hoạt hằng ngày. Chỉ nghĩ đến cha mẹ
không được săn-sóc cho được ấm no, người con xa nhà khó lòng vui thú
sinh-hoạt hiện-tại dù chỉ là một bữa ăn hằng ngày:

 

Ngay cả khi đã lớn, thành vợ thành
chồng mà cha mẹ chẳng còn thì hằng ngày lòng nhớ thương vẫn
canh-cánh bên lòng:

 

Câu cuối nghe xót-xa như tiếng
khóc nỉ-non trong một đám tang.

Nỗi nhớ thương, lòng biết ơn
sâu-xa càng hiện rõ khi mình nuôi-dưỡng chính con-cái của mình:

 

3. Hiếu Là
Phụng Dưỡng Mẹ Cha

 

 

Không được gần-gũi, kề-cận với cha
mẹ già tạo ra nhiều lo-lắng nhớ thương:

 

Không phụng-dưỡng được mẹ cha, xem
như là bất hiếu:

 

Nuôi-dưỡng, săn-sóc cha mẹ khi
già-yếu là hình-thức hiếu căn-bản trong đời sống gia-đình:

 

 

Sự phụng-dưỡng không đòi hỏi phải
cao-sang. Cung-cách phụng-dưỡng mới nói lên được lòng hiếu-thảo:

 

Người Huế có thêm một cách
phụng-dưỡng rất địa-phương:

 

Con-cái ăn gì thì cha mẹ già ăn
thứ đó, không đòi-hỏi phải cao-sang. Với gia-đình bình-dân thì cơm
với cá là món ăn căn-bản cho cha mẹ. Nếu có một chút hy-sinh
quyền-lợi căn-bản của chính mình, như nhịn phần cơm của mình để nuôi
cha mẹ, thì lòng hiếu mới trọn vẹn.

 

Ngày nay chúng ta vẫn còn
tiết-kiệm từng miếng ăn, từng mảnh áo, để có ít tiền gởi về cho cha
mẹ ở nơi xa. Đáng kính thay lòng hiếu-thảo của người con Việt-nam.

Lòng hiếu của người bình-dân
thiết-tha, đậm-đà và thực-tế hơn cảnh cắt thịt của mình cho cha mẹ
ăn, hay ôm gốc măng mà khóc như trong Nhị thập tứ hiếu của Nho-gia.

Nếu phải xa nhà vì công việc làm
ăn, người chồng dặn-dò người vợ trẻ một vài phương cách phụng-dưỡng
mẹ già thay mình.

 

 

4. Hiếu  là
thành đạt:

 

Thành-công trong công việc làm ăn,
đạt được công-danh qua việc học-hành thi-cử cũng là một hình-thức
báo-hiếu, tức là làm rạng-rỡ danh-giá tổ-tiên, nhưng cũng là
phương-cách có nhiều tiền để giúp cho việc phụng-dưỡng mẹ cha được
chu-đáo hơn, mới gọi là đền ơn cha mẹ cho tròn chữ hiếu.

 

Quan-niệm này vẫn còn ảnh-hưởng
đến chúng ta cho đến ngày nay. Nhiều phụ-huynh đã khuyến-khích, đã
hy-sinh tốn kém cho con-cái học xong bốn năm đại-học. Phần lớn con
em chúng ta đạt được cấp bằng tiến-sĩ, cử-nhân đủ mọi ngành. Đó là
thành-quả đẹp, khởi đi từ lời ca văng-vẳng từ ngàn xưa:

 

Cần-cù chăm-chỉ cấy-cày cũng là
hiếu, vì hoa-màu thu-hoạch lại được dùng trong việc phụng-dưỡng mẹ
cha:

 

Làm ăn được mùa cũng dễ-dàng
thực-hiện lòng hiếu-thảo:

 

 

5. hiếu là
biết phụng-thờ tổ-tiên

 

 

Thờ, ngày xưa còn có nghĩa là
phụng-dưỡng cha mẹ với lòng tôn-kính. Ngày nay thờ  mang nặng ý-nghĩa
tôn-giáo, chỉ dành cho người quá cố.

 

Đó là những lời ca mẹ ru con ngủ.
Nghe mãi nghe hoài con trẻ cũng nhớ vào lòng. Lập trang ở trong nhà
để được giữ hình-ảnh mẹ bên cạnh. Còn cha thì thờ ở chùa là nơi
công-cộng trong xóm làng, nơi làm sáng danh gia-đình với xã-hội.

Người Việt đi đâu cũng mang theo
gia-đình. Ngày trước khi di-cư vào nam, chúng ta mang theo cả
gia-đình. Ngày nay di-tản ra hải-ngoại, chúng ta không chỉ mang theo
vợ chồng con-cái, mà còn mang theo cả ông bà, cha mẹ.

 

Phụ mẫu bên anh cũng như phụ-mẫu
bên nàng,

Lẽ thường anh cũng phải tạc đá bia
vàng để thờ chung.

Một điểm đặc-biệt trong văn-hóa
gia-đình Việt-nam là con rể hay con dâu đều gọi cha mẹ chồng hay cha
mẹ vợ là cha mẹ. Cha mẹ hai bên là tứ thân phụ-mẫu. Xem dó là
liên-hệ trực-tiếp trong gia-đình. Cha mẹ chồng, cha mẹ vợ đều được
gọi là cha me, cùng một từ như cha mẹ ruột. Cha mẹ gọi con dâu hay
con gái với một từ chung là con. Từ con do cha mẹ gọi ra không có sự
phân-biệt con trai hay con rể. Việc gọi chung từ con, cha, mẹ  không
thể là sự ngẫu-nhiên của ngôn-ngữ, mà là một điểm son của văn-hóa
gia-đình. Việt-nam rất giàu từ-ngữ để chỉ sự khác biệt về sự liên-hệ
gia-đình gián-tiếp như: nội-ngoại,  bác-bác, chú-thím, cậu-mợ,
cô-dượng, dì-dượng, anh-chị …

Thực-tế có sự khác-biệt về
tình-cảm và huyết-tộc giữa cha mẹ ruột với cha mẹ chồng hoặc cha mẹ
vợ, nhưng tập-tục và đời sống khi thực-hành chữ hiếu đã nâng tứ thân
phụ mẫu ngang hàng với nhau:

 

Ngay cả khi vợ chồng xa nhau rồi,
lòng hiếu với cha mẹ đôi bên cũng không hề thay đổi. Đáng cảm-phục
thay tình gia-đình của người bình-dân Việt-nam.

 

 

Phụng-thờ tổ-tiên là điểm đặc-biệt
của văn-hóa Việt-nam. Người bình-dân sống tự-nhiên thoải mái với
việc cầu Trời và thờ Ông bà tổ-tiên của mình. Xem việc phụng-thờ ông
bà tổ-tiên là lối sống tự-nhiên, là một phương-cách biểu-lộ lòng
hiếu-thảo với cha mẹ. Khi cha mẹ, ông bà đã qua đời, hiếu được bày
tỏ qua sự tôn-kính phụng thờ:

 

Khi cha mẹ già yếu thường ở chung
với con cái. Khi cha mẹ ốm đau con cái tự tay săn-sóc. Khi cha mẹ
lâm-chung con cái thường gần-gũi bên cạnh. Nếu không được như vậy
thì ít nhất cũng phải chịu tang. Kim-Trọng từ-giã Thúy-Kiều để về
thọ tang cha, Nguyễn đình Chiểu bỏ thi để về chịu tang mẹ.

 

Đau xót nhất là sự chia xa đôi ngả
âm dương. Chúng ta từng biết nhiều bài điếu văn xót-xa thắm-thía
giữa người ở lại khóc kẻ ra đi. Trong văn-chương bình-dân cũng có
vài bài văn tế. Đặc-biệt nhất là bài ca-dao tế mẹ: lời lẽ thiết-tha,
ý-tình thống-thiết:

 

 

Mồ yên mả đẹp cũng là một
hình-thức báo hiếu.  Điều này vẫn còn ở trong lòng những người con
phải đi lập nghiệp phương xa. Khi điều-kiện kinh-tế cho phép, một
trong những việc hiếu đầu-tiên là chỉnh-trang nhà thờ và lăng-mộ
tổ-tiên.

 

Việc kỵ-giỗ, chú trọng đến lòng
kính-mến nhớ thương. Bàn thờ lạnh-tanh, không hương khói ấm cúng, là
điều đau lòng cho con-cái.

 

Ngay cả cổ bàn khi kỵ-giỗ cũng
đơn-giản thôi. Đó là những món ăn thân-thiết, bình-dị, dân-dã trong
đời sống hằng ngày như rau muống, nước tương mà cô thôn-nữ đã dùng
để phụng-dưỡng cha mẹ già.

 

Chỉ những người giàu sang, mới có
cổ bàn đầy xôi thịt:

 

Trong việc thờ phụng hiếu với mẹ
cha được xem trọng hơn là nghĩa vợ chồng:

 

Kỵ-giỗ là một phương-cách
tuyệt-vời để duy-trì và phát-huy tinh-thần gia-tộc. Trong mùi trầm
hương lâng-lâng ngào-ngạt của một lễ giỗ rất dễ cho ta nhận ra
tinh-thần ông bà tổ-tiên hiện-hữu qua hìng-dạng, qua phong-cách của
chúng ta và của đám con cháu đang quay-quần trước bàn thờ. Vì
tính-cách nhân-bản và thiết-thực của việc thờ cúng ông-bà tổ-tiên,
mà các tôn-giáo khi du-nhập vào Việt-nam đã dễ-dàng hòa-đồng với
niền tin này. Nho, Thích, Lão đã được thờ chung với ông-bà tổ-tiên.
Gần đây giáo-quyền Công-giáo đã có tông-thư để giáo-hữu tham-dự hay
tổ-chức lễ giỗ ông-bà tổ-tiên. Dù theo tôn-giáo nào, người Việt-nam
cũng giữ việc thờ-kính tổ-tiên.

 

6. Phân vân
giữa hiếu và tình

 

Đã có nhiều thiếu-nữ quyết-định
không lập gia-đình riêng vì muốn gần-gũi cha mẹ để lo tròn chữ hiếu.
Thay cha mẹ để nuôi dưỡng em-út cũng là một cách thực-hành chữ hiếu.
Cũng có nhiều người chị cả không chịu lấy chồng, ở vậy để nuôi-nấng
đàn em khi mẹ cha không may đã qua đời quá sớm.

 

Ơn mẹ như biển, nghĩa cha như
sông. Biển bao-la rông lớn hơn sông. Ơn mẹ thật-sự lớn hơn nghĩa
cha.

 

Con trai mới lớn, còn ở với mẹ cha
đôi khi gặp khó-khăn giữa việc: hiếu với mẹ cha hay trọn tình với
người yêu:

 

Thì người con gái thường giúp cho
người yêu hoàn-thành chữ hiếu để giữ trọn chữ tình:

 

Người con trai muốn sống trọn hiếu
và tình, thường đặt câu hỏi với người yêu để thay cho lời trần tình,
hay lời cầu xin:

 

Các nàng này thực-tế và
khôn-ngoan, biết rằng con trai khi đã hiếu với mẹ thì thường
yêu-thương và chung tình với vợ, nên các nàng không ngần-ngại trả
lời:

 

Tự-lực văn-đoàn với chủ-trương
‘hoàn-toàn theo mới’ đã nặng tay đả-kích cảnh mẹ chồng nàng dâu của
ảnh-hưởng Nho-giáo, mà bỏ qua những tình-hiếu đẹp-đẽ của nàng dâu và
mẹ chồng trong nếp sống bình-dân.

Trong ca-dao tình và hiếu giao-hòa
với nhau, tạo nên tình gia-đình trìu-mến hạnh-phúc. Nhiều thiếu-nữ
cũng gặp khó-khăn trên. Họ đòi hỏi người yêu phải thông-cảm:

 

Cho đến ngày cưới, người con gái
thích thưa trình và tạ ơn cha mẹ trong khuông phép lễ-nghi của
gia-đình.

 

Nếu có người con gái nhẹ dạ theo
chàng, nàng phân-vân đặt câu hỏi cho chính mình hay cho chàng:

 

thì người thanh-niên cũng
nhẹ-nhàng khuyên-nhủ người yêu hãy lo công cha nghĩa mẹ trước:

Với người con gái chữ hiếu thường
nặng hơn chữ tình:

 

Nếu tình-duyên trắc-trở, thì
phụng-dưỡng mẹ già cũng là một phương-cách giải-quyết tốt đẹp:

 

7. Hiếu  và
bỏ nhà đi tu

 

Đi tu đối với người bình dân là
cắt đứt mọi liên-lụy tình-cảm, trong đó có tình gia-đình. Điều này
không được chấp-nhận. Đối với họ: hiếu cũng là tu. Đạo hiếu thực-tế
hơn.

 

Hiếu là đạo sống của người
bình-dân Việt-nam. Nếu phải lựa chọn, chắc-chắn người con có hiếu sẽ
chọn việc đền-đáp công-ơn mẹ trước khi bỏ nhà lên chùa với Phật.

 

Chính giáo-lý nhà Phật cũng
quan-niệm: cha mẹ ở nhà như là

 

Nếu phải lo tròn chữ hiếu rồi mới
được vào chùa, thì việc tu-hành sẽ khó đạt được với người con có lời
cầu-xin cha-mẹ sống đời với con:

 

Và như vậy, dù cha mẹ không sống
đời với con thì trách-nhiệm với cha mẹ cũng còn mãi cho đến ngày để
chế mang tang cho cha mẹ:

 

Và nếu đã đi tu rồi, thì cũng khó
tránh được miệng tiếng của thế-gian:

 

Có suy-nghĩ xa gần đó, nhưng vẫn
thấy việc lo bát cơm manh áo cho mẹ già là quan-trọng hơn, là đáng
làm trước khi đem thân ở chùa.

Chúng ta phải nể-phục người
bình-dân trong việc hội-nhập giáo-lý Phật-giáo vào văn-hóa dân-tộc. 

 

8.  Một
triết-lý dân-tộc Việt trong  ca-dao

 

Trên đây chúng tôi chỉ sưu-tập và
trình-bày sơ-lược một số câu ca-dao theo chủ-đề chữ hiếu, chưa đến
lúc đi sâu vào nội-dung từng bài để tổng-hợp rồi trình-bày như là
một quan-điểm triết-lý cho đời sống của người bình-dân Việt-nam.
Thật ra người bình-dân không cần những điều mà tôi muốn làm. Họ chỉ
cần những bài ca để ru con. Những bài ca chan-chứa tình người, tình
gia-đình. Họ hát lên như một lối trình-bày, như một lời cầu mong,
như một sự gởi-gắm. Họ mong rằng con cháu nghe qua, tự rút ra cho
mình những tình-cảm, những phương-cách sống về sự liên-hệ giữa con
cái với cha mẹ, ông bà.

Nhưng không phải vì sự bình-dị,
đơn giản của người bình-dân mà chúng ta lại cho rằng người Việt-nam
không có một nền triết-học dân-tộc như của Tàu, của Tây. Họ có đó,
nhưng muốn hiểu được triết-lý của họ, chúng ta phải trở về với họ
bằng tâm-tình, bằng hồn dân-tộc, hơn là bằng khoa-học lý-trí.  Tôi
cảm thấy không vui lúc biết các cụ đồ Nho đùa-bỡn văn-học bình-dân
bằng câu: Nôm-na là cha mách-qué, Mách-qué là mẹ nôm-na.

Ngày nay chủ thuyết vô gia-đình và
tự-do cá-nhân đã đưa đến cảnh: con phê-phán mẹ cha, hoặc thoát-ly
gia-dình quá sớm. Cả hai chủ-thuyết trên đã làm tan-rã gia-đình, gây
nhiều khó-khăn cho đời sống của con-cái và làm lung-lay lòng
hiếu-thảo của người Việt-nam.          

 Nguyễn
văn Mỹ

10,
2007

 

Tài-liệu
tham-khảo:


Phong-tục miền nam qua mấy vần ca-dao của Đào văn Hội do Nhà sách
Khai-trí, Saigon 1961.


Việt-nam thi-văn hợp tuyển của Trần trọng Kim do Bộ Giáo-dục tái-bản,
Sài-gòn 1968


Kinh thi Việt-nam của Trương Tửu, do Xuân-Thu tái-bản, Texas 1984.


Về với Ca-dao của Duyên Anh do Vũ Trung Hiền xuất-bản, California
1995.

-Kho
tàng ca-dao người Việt  của nhóm Nguyễn xuân Kính do Văn-hóa
xuất-bản, Hà-nội 2001


Hương Hoa Dân Việt  của Lã Mộng Thường do Xuân-Thu phát-hành, Texas,
không ngày tháng.


Ngôn-sứ Thời-đại Mới  của Nguyễn Chính Kết do Hy-vọng xuất-bản,
Hoa-kỳ 2001.


Sưu tập Ca dao Việt-nam của Hà Phương Hoài trong e.cadao.com,
Chicago 2003

Xem Thêm :  [bst] hình ảnh chúc mừng sinh nhật bá đạo hot nhất của giới trẻ

 

 


ĐẠO LÀM CON | QUÁCH BEEM


Bài Hát : Đạo Làm Con
Sáng tác: Quách Beem 
Lyrics:
Khi đấng sinh thành sinh ta ra đời 
Cảm ơn ông Trời cho ta kiếp người 
Phải sống thế nào để cha đừng buồn 
Phải sống thế nào để mẹ được vui 
Tình cha bao la như núi cao ngang trời 
Tình mẹ rộng lớn như biển cả mênh mông 
Chỉ mong cho ta lớn khôn nên người 
Chỉ mong nhìn thấy nụ cười của ta 
Dù cha ra sao vẫn luôn là đấng sinh thành 
Dù mẹ làm sao vẫn luôn mang nặng đẻ đau 
[ĐK:] 
Chỉ một giây thôi, nhắm mắt quên cuộc đời 
Hãy nghĩ suy lại những việc làm của ta 
Chỉ một giây thôi, nhắm mắt quên tất cả 
Nghĩ tới cha mẹ vẫn đang đong đầy yêu thương 
Chỉ một giây thôi nhắm mắt quên cuộc đời 
Hãy nghĩ suy lại, ta tìm mẹ nơi đâu 
Chỉ một giây thôi nghĩ tới cha một lần 
Dấu vết chân chim vẫn đang từng ngày mong ta

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Thủ Thuật
Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Thủ Thuật

Related Articles

Back to top button