Rắn lục kim là loài rắn phổ biến tại nước ta, xuất hiện chủ yếu tại Tây Nguyên và Nam Bộ. Hôm nay chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu về một loài rắn lục này bao gồm đặc điểm, bị cắn có sao không, thức ăn của rắn, môi trường sống và một vài chú ý khi nuôi.
THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ RẮN LỤC KIM
Rắn roi (lục kim) là chỉ chung các loài thuộc chi Ahaetulla. Đây là một chi gồm các loài rắn nước (coloubrid) sống trên cây. Có tên tiếng anh là Asian Vine Snake hoặc whip snake. Cần phân biệt với vine snake châu Mỹ (ví dụ như Oxybelis fulgidus) có kiểu hình gần tương tự, tuy nhiên về mặc phân loài thì khác hoàn toàn. Điểm dễ nhận thấy nhất là con ngươi của rắn roi dẹp nằm ngang, không phải tròn. Ahaetulla là loài có nọc độc yếu (mildly venomous) và là loài rear-fang (răng nọc nằm sâu trong hàm). Không giống phần lớn các rắn độc khác là răn nanh theo kiểu như kim tiêm, răn của Ahaetulla có các khía để dẫn nọc, khi cắn mồi nhai nhai là độc sẽ tiết độc ra.
Phân bố đa số của Ahaetulla là ở đông nam á, đông dương. Từ Cambodia, Indo, Singapore, Thái lan, Vietnam và Malaysia… trong các khu rừng nhiệt đới.
Khi cảm nhận nguy hiểm, Ahaetulla sẽ nằm bất động. Điểm thú vị là khi có gió thổi, con rắn sẽ đung mang theo nhịp gió để ngụy trang giống cành cây nhất có thể. Có trường hợp rắn thè lưỡi ra rồi nằm yên giữ nguyên vị trí tận 5 phút.
Ahaetulla là loài săn mồi mai phục tương tự như đa số các loài rắn khác. Một cụ thể rất đặc biệt ở loài này là con ngươi nằm ngang như đã đề cặp. và vị trí mắt là binocular (2 mắt hướng về phía trước như con người. Phần lớn các loài rắn khác thì mắt nằm 2 bên) giúp chúng nhận thấy được độ sâu không gian rất tốt nên đớp mồi khá đúng đắn.
Về phân loại sinh học thì loài này chưa có nhiều tài liệu, hiện tại cơ bản có khoảng 8 loài. Kích thước có thể khác nhau nhưng nhìn chung là rắn nhỏ, thân hình mảnh khảnh với thân rất dài.
Toàn bộ các cá thể lục kim được bày bán hiện tại đều là rắn hoang, 100% không hề được nhân giống nhân tạo. Điều này không thể tránh khỏi những hiện tượng rắn stress nặng vì môi trường sống lạ (còn chưa đề cập nếu người chăm sóc setup sai, hoặc hời hợt), Bệnh tật bên ngoài hoặc bên trong. Và không thể tránh khỏi là kí sinh trùng (giun, lãi, ve, rận,…)
THỨC ĂN
Trước khi nuôi, bạn phải đảm bảo nguồn thức ăn của lục kim, chính là thằn lằn. Thường nguồn thức ăn này cũng toàn là thằn lằn hoang chứ VN không hề có ai nuôi đẻ nhân tạo, nên không có điều gì đảm bảo chất lượng mồi, có thể thể chúng còn mang bệnh, kí sinh lây cho rắn. Rất khó cho người nuôi! Lục kim đa số ăn thằn lằn, đôi lúc gậm nhấm, chim nhỏ và cả cá. Mồi tối đa bằng 2 lần kích thước đầu rắn trở lại không to hơn!
Rắn roi có vận tốc trao đổi chất ở mức nhanh-vừa phải nên cho ăn khoảng 3-4 ngày một tuần để có được trọng lượng thân thể tốt nhất. Tác giả khuyên 2 lần ăn mồi nhỏ sẽ tốt hơn 1 lần ăn mồi lớn. Cho ăn thằn lằn ta có thể bỏ mồi sống thẳng vào chuồng mà không cần theo dõi, vì thằn lằn không thể làm hại được rắn.
Mồi chuột không khuyến khích (vì một số con sẽ không lúc nào chịu ăn), nhưng nếu vì thằn lằn khó tìm nên phải tập cho rắn ăn gậm nhấm. Chỉ nên cho ăn pinky và fuzzy, khuyến khích pinky và fuzzy còn sống vì điều này kích thích rắn nhiều hơn (lục kim săn mồi nhờ thị giác), và nếu chuột to hơn 2 size này sẽ có khả năng tấn công rắn, gây thương tích nghiêm trọng.
Một mẹo đề rắn ăn chuột là phải làm chuột ám mùi thằn lằn, giảm mùi cho chuột tối đa có thể (rửa chuột trong nước chanh ấm, lau sạch, hong khô, để chuột chung với thằng lằn trong hủ nhỏ, xịt ẩm hủ và giử ẩm để chung ám mùi nhau,). Vì lục kim rất nhạy nên việc làm ám mùi này không mất nhiều thời gian và công sức.
RẮN MỚI VỀ
Rắn mới mang về đôi lúc đối mặt với tình trạng thiếu nước trầm trọng. Để tiếp nước cho rắn, đặt con vật vào xô nước ấm, mực nước khoảng 3 cm trong 30 phút khoảng 2 – 3 ngày một lần. Mang con rắn đến nguồn nước càng nhanh, càng làm nó ít stress càng tốt. Đừng cằm nắm nó nhiều. Khi con rắn vào nước rồi hãy cho nó không gian yên tĩnh, nó sẽ uống nước khi được ngâm mình. Nhưng khi biết nó đi tiện trong nước hãy mang nó ra ngay nhanh chóng.
Vì rắn roi đa số ăn mồi là thằn lằn, theo nhiều keeper là nguồn chứa rất nhiều kí sinh trùng nên trước tiên khi mua rắn cần theo dõi và trị kịp thời, nhất là rắn bắt từ hoang dã. Sán và giun phổi là thường gặp nhất. Đôi lúc xuất hiện ve.
CHUỒNG NUÔI
Lưu ý: trong nội dung tác giả nuôi theo mô hình nước ngoài có nghĩa là có 2 loại chuồng (chuồng theo dõi và chuồng nuôi chính). Lúc mới mua về sẽ set up chuồng theo dõi tạm để xem rắn thế nào sau đó mới chuyển qua chuồng nuôi chính (set up cực kì cầu kì). Nên phần sau đây mình dịch lại các điểm nổi trội của loại chuồng nuôi theo dõi phối hợp một ít với chuồng chính thức, vì điệu kiện ở VN mình làm được chuồng theo vậy là quá tốt rồi. Nếu có điều kiện và muốn xem thêm phần setup cầu kì, trang bị nuôi tốt nhất, hãy đọc ở cuối nội dung*.
Chuồng nuôi không cần quá cầu kì, thoáng mát dễ chùi rửa.
Lót chuồng có thể bằng giấy vệ sinh, giấy báo hoặc các vật liệu chuyên dụng Ở đây tác giả khuyên dùng giấy butcher hoặc giấy in để lót vì nó màu trắng dễ nhìn thấy kí sinh trùng nếu rắn bị bệnh.
Hide box đủ lớn cho rắn cuộn thoải mái, nhưng không quá rộng để rắn cảm thấy an toàn. Nếu không gian đủ lớn nên đặt 2 hide box ở chỗ sửi và chỗ không sửi cho rắn tùy chọn nhiệt độ.
Chén nước sạch luôn phải có tuy nhiên phải phun sương thường xuyên vì rắn cây thường không lúc nào uống nước tĩnh mà thường uống qua các giọt nước đọng trên thân cây, thân rắn. Phun sương 1 ngày 2 lần để đảm bảo đủ độ ẩm và có nước cho rắn uống, từ từ rắn sẽ quen và chuyển sang uống nước từ chén.
Kích thước chuồng nuôi khoảng 50 – 80 gallon, chuồng đứng, có nhiều nhánh cây để rắn leo trèo, vì là rắn cây nên nó thích nằm trên cành hơn là nằm dưới đất, có nắp phía trên hoặc bên hông.
Nhiệt độ chồng nằm trong khoảng 21 đến 32 độ C. Chiều nhiệt thằng đứng chạy từ trên xuống. Chiều phân bố nhiệt độ này mô phỏng theo phân bố nhiệt của tán rừng. Về điêm thì giảm nhẹ nhiệt độ xuống một khoảng 5- 6 độ C.
Chu kì ngày đêm cũng rất trọng yếu. Có thể dùng đèn chiếu hoặc không, nên giữ ở mức 14 giờ sáng/10 giờ tối cho môt chu kì ngày đêm.
Rắn roi thích môi trường ẩm. Độ ẩm lý tưởng khoảng 80 -90% . Trong bài tác giả khuyên xịt ẩm 2 lần / ngày nhưng đó là điều kiện tại Mỹ, còn ở VN thì mình không chắc nên khuyên là có chiếc máy đo độ ẩm.
CẦM NẮM RẮN LỤC KIM
Mặc dù nọc của rắn roi được xem là không nguy hiểm và chưa từng có ca tử vong nào. Nhưng suy cho cùng đây cũng là loài rắn có độc và dị ứng nọc độc rắn không phải là hiếm. Triệu chứng thường gặp là sưng và đau.
Nên bắt rắn với sự thận trọng và nếu cần thêm các dụng cụ trợ giúp.
Rắn roi là loài dành cho các keeper có kinh nghiệm (không dành cho beginner). Trích nguyên văn : “With proper acclimation and husbandry, Asian vine snakes make rewarding captives for experienced keepers (not beginners). If you’re looking for a unique snake, consider a captivating Asian vine snake.”
CHUỒNG NUÔI*
Lục kim là loài rắn cây nên yêu cầu chuồng nuôi phải thiên theo chiều thẳng đứng hơn dài và rộng. Chuồng phải có nhiều lổ thông gió hai bên, mặt trên nên đậy kín để tăng độ giữ ẩm.
Trang trí chuồng với nhiều cảnh lũa, dây leo giả vừa tăng độ thẩm mỹ, vừa thích hợp với yêu cầu môi trường sống của chúng, và để lục kim cảm thấy chúng được ngụy trang an toàn. Lục kim rất hiếm bò xuống mặt đất nên việc đang xen, buộc chặc nhiều cành canh lại với nhau rất trọng yếu với chúng. Và nên nhớ khi dọn chuồng, nhớ phải rửa và khử trùng cành cây, lũa theo định kì bằng cồn hoặc thuốc tím tránh vi khuẩn phát triển mạnh.
Lục kim cũng cần hide box, và đặc biệt hide box của chúng phải đặt ở trên cây nốt! Nếu có thể làm nhiều hide box cho chúng ở nhiều điểm trong hồ thì quá tuyệt vời, vì điều này sẽ giúp rắn thuận tiện hơn trong việc tùy chỉnh nhiệt độ thân thể. Hidebox nên nhỏ cỡ hộp chim trú thôi.
Nếu có thể, nên lót chuồng bằng mùn dừa để giữ ẩm tốt nhất. Dọn phân và nước tiểu rắn thường xuyên, tích cực nhằm hạn chế vi khuẩn, nấm, mốc có thể phát triển rất mạnh trong môi trường này, đặt ra rất nhiều rủi ro tiềm tàng với sức khỏe rắn.
Nhiệt độ vùng sưởi cho rắn là 29-32C. vùng làm mát là 26C. Rắn chỉ sưởi vào ban ngày, điểm sưởi đặt theo chiều thẳng đứng từ trên xuống để tái tạo giống với tự nhiên, khi rắn muốn sưởi nó sẽ bò lên điểm cao nhất và trái lại nếu muốn làm mát thân thể. Đêm nên tắt sưởi và duy trì nhiệt độ mát khoảng 26-22C. Không cần phải dùng đèn UV, chỉ cần đèn bình thường tạo đủ nhiệt cho rắn sưởi cũng được. Vì thế nên tạo chu kì ngày đêm cho rắn, như 14h ngày 10 đêm.
Rắn roi thích môi trường ẩm. Độ ẩm lý tưởng khoảng 80 -90% . Trong bài tác giả khuyên xịt ẩm 2 lần / ngày nhưng đó là điều kiện tại Mỹ, còn ở VN thì mình không chắc nên khuyên là có chiếc máy đo độ ẩm. Xịt ẩm cảm thấy vừa đủ, đừng ham xịt quá tay và thành ra ướt-sủng. Nếu không rắn sẽ bị bệnh hô hấp hoặc nhiễm trùng vảy.
Sài Gòn Metro Mall cảm ơn các bạn đã quan tâm và theo dõi trang web !
