Cá trích là một trong những loại cá có giá trị dinh dưỡng rất cao và được sử dụng thông dụng trên toàn cầu. Đây là nguồn thực phẩm giàu đạm và vi khoáng, ngoài ra dầu cá trích cũng được y học đánh giá chát trong ngành nghề giảm đau và tăng cường sức khỏe.
Thông tin tổng quan về cá trích
Cá trích có tên khoa học là Sardinella, cá trích có cùng họ Clupeidae với những loài cá khác ở biển khơi nhue cá mòi, cá cháy hilsa, cá mai, cá menhadens hay cá shads. Tập tính của cá trích là chúng sống thành đàn đến hàng trăm con và di cư liên tục.So sánh cá trích với cá mai dễ bị nhầm lẫn tại các vùng biển Việt Nam, tuy nhiên cá mai to hơn, cá trích nhỏ và có là da hơi xanh, ánh kim, xương nhỏ, thân dài và mỏng, hàm trên và dưới của cá trích có độ nhô bằng nhau. Cá trích là loài có vẩy lược, đặc trưng của loài này là dãy răng cưa ở sống bụng.
Theo như thống kê, cá trích là loài cá sống thành đàn lớn nhất trong toàn bộ các loài cá trên toàn cầu. Diện tích bao phủ của đàn cá trích mỗi lần di chuyển có thể trải rộng đến hàng Kilomet vuông. Có nhiều loài cá trích khác nhau tại các vùng biển, nhìn chung kích thước của cá trích tương đối bé. Thống kê có khoảng 20 loài cá trích phân bố khác nhau, trong đó thông dụng nhất là loài cá trích tròn và cá trích xương. Dấu hiệu của từng loài được nhận định:
- Cá trích xương: Cá trích xương rất thông dụng tại các vùng biển Việt Nam.
Cá trích xương còn có tên gọi khác là cá trích ve. Thân cá tròn vừa và thuôn dài, phần thịt của cá trích xương được yêu thích vì thịt cá thơm ngon và chắc, có thể sơ chế thành nhiều món khác nhau.
- Cá trích tròn:
Tên gọi khác của cá trích tròn là cá trích lầm. Thân cá tròn, làn da ít vảy, đây c cũng là giống cá trích nhiều thịt nhất và ít xương. Tuy nhiên cá trích tròn lại không được đánh giá chát trong nghề thực phẩm, bởi thịt cá trích ít có vị thơm như dòng cá trích xương.
Giá trị dinh dưỡng của cá trích
Cá trích được đánh giá chát về mặt dinh dưỡng và vị thơm ngon, vì thế loài cá ngày được đánh bắt hầu hết để phân phối thực phẩm cho con người. Thành phần đạm, vi chất và khoáng chất có trong cá trích dồi giàu không thua kém bất kỳ loài cá nào. Theo các Chuyên Viên dinh dưỡng, những dưỡng chất chính có trong cá trích gồm có calo, vitamin D, vitamin B12 protein và chất béo. Ngoài ra những khoáng chất của cá trích như canxi, selen, vitamin B6, kali,… đều có lợi cho sức khỏe xương khớp và tim mạch.
Thành phần acid béo omega 3 dồi dào có trong cá trích được sử dụng để chiết thành dầu cá có lợi nhuận về mặt y tế và sức khỏe. Axit béo omega 3 là một dưỡng chất trọng yếu có tác dụng sản sinh DHA. Omega 3 và DHA đều tham gia vào hoạt động sinh ra tế bào mới của não bộ, bảo vệ tim mạch, tăng cường đề kháng tự nhiên và phòng ngừa cao huyết áp. Ngoài ra do thịt cá trích ít có ký sinh nên đây là nguồn thực phẩm sạch và an toàn cho con người trong mọi độ tuổi.
Lợi nhuận của cá trích so với sức khỏe
Cá trích có mặt trong danh sách những thực phẩm tốt cho sức khỏe và thiết yếu cho sức khỏe. Theo ghi chép trong Đông y, cá trích ngoài vị ngọt tự nhiên còn là món ăn có tính bình, không chứa độc tố. Món ăn này rất có lợi so với những người mắc chứng tỳ khứ hư, suy nhược, thiếu máu, ăn uống kém, khí huyết hư. Món ăn này cũng giúp phòng ngừa được chứng còi cọc ở trẻ em, giúp thai phụ bồi bổ và nhi nhanh phát triển. Rất nhiều tác dụng khác của cá trích được xác nhận trong Đông và Tây y về khả năng làm mạnh gân xương và ngăn ngừa bệnh về tim mạch, bệnh huyết áp.
Mặc dù không phải là thuốc trị bệnh nhưng vì giá trị dinh dưỡng cao mà cá trích được nhiều người xem như “món ăn – bài thuốc” tăng cường sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật. Trong số đó những lợi nhuận của cá trích so với sức khỏe được khoa học xác nhận gồm:
Phòng bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch là một chứng bệnh của toàn xã hội, không chỉ gặp ở những người lớn tuổi mà ở trẻ em, thanh thiếu niên hay người trưởng thành cũng có thể mắc phải chứng bệnh này. Hàm lượng cholesterol rất cao tốt cho sức khỏe. Trái ngược với lượng cholesterol khó phân giải ở thịt động vật, năng lượng từ cá trích dễ dàng được thể xác hấp thu và góp phần ngoại trừ nguồn cholesterol xấu ra khỏi thể xác.
Khi cholesterol xấu được thải trừ cũng sẽ giảm được những rủi ro liên quan đến xơ vữa động mạch – nguyên nhân chính gây ra các đợt tắc nghẽn mạch máu gây suy tim. Trong cá trích có lượng dầu đáng kể, dầu cá cũng sẽ làm thay đổi lượng chất béo dư thừa thành các chất béo tốt trong thể xác. Đây là nguyên nhân vì sao mà cá trích thiết yếu có trong thực đơn của người bị máu nhiễm mỡ, hoặc người bệnh tiểu đường.
Chống lão hóa
Thành phần collagen có trong da, xương và sụn cá trích giúp làn da và mái tóc của chị em phụ nữ được bảo vệ và cải tổ đáng kể. Không chỉ vậy, collagen cũng là thành phần trọng yếu giúp các tế bào tăng trưởng chậm lại và kéo dài thời gian lão hóa. Ngoài ra nhờ có các axit béo không no mà cấu trúc làn da luôn mịn và đàn hồi. Những axit béo này cũng được xem như một chất kháng viêm tự nhiên, giúp ngăn chặn tình trạng viêm nhiễm xảy ra trong và ngoài thể xác.
Tăng cường khả năng miễn dịch
Cá biển nói chung và cá trích nói riêng đều rất giàu omega 3, đây là một tổ hợp chất béo – chất kháng viêm, tăng cường miễn dịch tự nhiên cho thể xác. Đồng thời các tìm hiểu cũng đã nêu ra rằng thành phần vi khoáng có trong cá trích sẽ làm giảm nhanh chóng các triệu chứng viêm mạn tính trong thể xác. Vì thế nếu giữ thói quen ăn cá trích hay cá biển thường xuyên sẽ giảm được các rủi ro mắc bệnh mạch vành, bệnh Crohn, đồng thời giảm các dấu hiệu lão hóa mắt, các tế bào não bộ, giảm trầm cảm và lo ngại.
Giúp xương khớp chắc khỏe
Tương tự như những loại cá khác, cá trích cũng là thực phẩm rất giàu canxi và trợ giúp xương khớp khỏe mạnh hơn. Các chất cấu thành nên tế bào xương như magne, phospho, vitamin D cũng có trong cá trích dồi dào. Những chất này sẽ phối hợp và mang vào hệ thống chuyển hóa – trao đổi chất của thể xác để tạo ra hydroxyapatite, một dạng khoáng chất tự nhiên của canxi apatit. Không những thế ăn cá trích còn giúp thể xác bổ sung thêm vitamin D – chất này sẽ giúp thể xác con người hấp thu canxi tốt hơn.
Bồi bổ cho thai nhi
Cá trích là món ăn rất tốt cho thai phụ. Bởi vì hàm lượng dầu omega 3 và DHA có trong cá trích rất dồi dào nên thai nhi khi tiếp nhận những dưỡng chất này từ mẹ sẽ phát triển rất tốt. Ngoài ra lượng đạm và các dưỡng chất phong phú từ thực phẩm này cũng sẽ giúp người mẹ và thai nhi bảo vệ được sức khỏe, tránh để xảy ra tình trạng suy nhược. Ngoài ra nếu như dùng cá trích điều độ cũng sẽ giúp hệ thần kinh của thai nhi tạo dựng hoàn thiện và phát triển trí não tốt nhất.
Tăng số lượng tế bào hồng cầu
Một lợi nhuận khác khi ăn cá trích được y học xác nhận là khả năng làm tăng số lượng hồng cầu. Hồng cầu trong thể xác còn gọi là Hemoglobin – đây là một protein giàu sắt và là thành phần chính của máu. Vì thế nếu như thể xác thiếu hemoglobin đồng nghĩa với thiếu máu. Cá trích phân phối lượng chất sắt và vitamin B12, từ đó tham gia vào hoạt động trợ giúp việc tạo hemoglobin và bổ sung hồng cầu cho thể xác.
Giảm rủi ro ung thư gan
Bệnh ung thư gan là một trong những chứng bệnh nguy hiểm có thể phòng ngừa được bằng cách thay đổi chính sách ăn uống. Trong số đó, thịt cá trích có những tác dụng trọng yếu trong việc ngăn ngừa chứng bệnh này. Lượng axit omega 3 và axit béo cao có trong cá trích sẽ giúp các tế bào gan, mật, thận được bảo vệ. Vì thế dùng cá trích thường xuyên sẽ phòng ngừa được phần nào những chứng bệnh liên quan đến gan. Ngoài ra Selen có trong cá trích cũng được khoa học minh chứng có tác dụng hiệu quả trong việc phòng ngừa bệnh ung thư, và nhất là ung thư gan.
Những lợi nhuận của cá trích đã được khoa học xác nhận, hầu hết trong ngành nghề sơ chế thực phẩm và bổ sung dinh dưỡng. Đồng thời dầu tinh chiết từ cá trích cũng được nhận xét có độ tốt cho sức khỏe và mang lại tác dụng không thua kém các loại dầu cá khác. Những người thường xuyên ăn cá trích và bổ sung dầu cá thường xuyên có khyunh hướng ít mắc các bệnh về mắt hơn. Nhờ có thành phần DHA trong dầu cá trích có thể giúp bảo vệ mắt khỏi tổn thương và tăng cường miễn dịch với mầm bệnh. Tuy nhiên cần dùng cá trích đúng cách và đúng liều lượng để mang lại những thay đổi tích cực.
Các món ăn ngon từ cá trích
Thịt cá trích có vị ngọt thanh và mềm, bùi, nhiều dầu. Có nhiều cách sơ chế cá trích nhưng phải có cách phối hợp cùng các nguyên liệu khoa học để món ăn tốt cho sức khỏe. Sau đây là những món ăn từ cá trích ngon miệng và tốt cho sức khỏe:
-
Cá trích kho nghệ: Trước tiên rửa sạch cá trích và loại bỏ nội tạng. Sau đó ướp cá trích với gừng, hành, nước mắm và tiêu. Khi khó cá trích cho vào chảo
dầu ăn và gia vị thêm chút mía rồi kho nhừ, cuối cùng cho nghệ vào kho đến khi thơm thì tắt bếp. Món ăn này sẽ giúp khắc phục tình trạng kém ăn, suy dinh dưỡng, đau nhức thể xác, rất tốt cho sản phụ sau thời điểm sinh.
-
Cá trích sốt cà: Món cá trích sốt cà rất bắt cơm. Trước tiên chuẩn bị sơ chế cá trích,
hành tây, cà chua, cho vào chảo dầu ăn và chiên sơ cá. Sau đó cho cá ra đĩa và tiếp tục làm sốt cà chua, nêm nếm gia vị đến khi cà chua chín nhừ thì cho cá vào. Món ăn này có thể giúp bổ tỳ khai vị, tốt cho tim mạch, suy giảm trí nhớ. Đồng thời cá trích sốt cà cũng giúp kích thích vị giác ở những người lười ăn.
-
Cá trích nấu sườn: Chuẩn bị cá trích cùng với
sườn heo, cà chua, cà rốt, khoai tây, hành tây thái thành ô vuông vừa ăn. Bắc chảo lên, cho vào chảo, dầu ăn và gia vị đảo cho thơm rồi cho vào nồi thêm chút nước rồi hầm chín toàn bộ các nguyên liệu. Món ăn này giàu dinh dưỡng và được khuyến khích dùng bồi bổ cho những người thể trạng yếu, trẻ em không tăng cân.
Có nên ăn cá trích sống hay không?
Tại các vùng biển, cá trích vừa mới đánh bắt được nhiều người làm sạch và sơ chế thành các món gỏi sống, hoặc ngâm chua. Món cá trích muối sống cũng được nhiều quốc gia Châu Âu dùng như một món đặc sản, tuy nhiên cần biết cách xử lý và sơ chế để cá không bị tanh và hỏng. Ướp uối cá trích là một cách gìn giữ truyền thống giúp món cá trích giữ được lâu ngày mà vẫn còn nguyên các dưỡng chất.
Trước tiên cá trích được rửa sạch và ngâm trong muối, loại bỏ hết nước. Tiếp theo người ta đem ngâm cá trích trong nước muối cùng hỗn hợp pha thêm dấm và đường. Có thể thêm vào cá muối ngâm hương liệu như hạt tiêu, hành tây, rau thơm mỗi khi dùng để loại bỏ mùi tanh.
Ngoài ra món gỏi cá trích sống cũng rất rất được ưa chuộng tại các vùng biển Việt Nam. Món ăn này rất tốt cho sức khỏe vì giữ được trọn vẹn vị ngon và các dưỡng chất của cá. Tuy nhiên so với những người không quen ăn cá sống, hoặc bụng yếu, thai phụ tránh dùng món ăn này. Thay vào đó cá trích nấu chín sẽ đảm bảo an toàn cho người dùng hơn.
Nội dung đã thông tin về những giá trị của cá trích trong đời sống và sức khỏe. Thực tiễn cá trích là món ăn thân thuộc và được dùng thông dụng trên toàn cầu. Tuy nhiên cần biết cách sơ chế, cũng như phối hợp khoa học để món ăn này đảm bảo những lợi nhuận tốt nhất.
